صفحه ١٣٩

جلسه سى و دوم: ضرورت تبيين جايگاه اعتقادى نظام اسلامى

 1. سطوح گوناگون شناخت تز حكومت اسلامى
در مباحث پيشين شمايى از ساختار نظام حكومتى اسلام را ترسيم كرديم و گفتيم كه دستگاه حكومتى اسلام به مثابه يك هرم چند رويه است كه در رأس آن هرم كسى قرار دارد كه يا با واسطه و يا بدون واسطه از سوى خداوند نصب و تعيين مى‌گردد. اين طرح به عنوان يك تئورى در فلسفه سياست قابل طرح است، اما اثبات اين كه آن طرح واقعاً نظريه اسلام و بهترين نظريه‌اى است كه مى‌توان در باب حكومت و مديريّت كلان جامعه اسلامى ارائه داد، نيازمند بررسى و مطالعه علمى و دقيق است؛ و بالطبع در اين راستا سؤالات فراوانى وجود دارد كه ضرورت دارد متخصصان و فقها، پس از تحقيقات گسترده علمى و كارشناسى‌هاى لازم، به آن سؤالات پاسخ گويند. البته در سه سطح مى‌توان به آن سؤالات پاسخ گفت:
الف) شناخت اجمالى
1. گاهى افراد براى شناخت وظيفه و تكليف خود به كارشناس و متخصص مراجعه مى‌كنند، تا او بر اساس موازين علمى پاسخ و وظيفه آنها را مشخص كند. مثل مراجعه افراد به مراجع تقليد و استفتاء و درخواست تعيين وظيفه عملى آنها در امور شرعى، و مثل مراجعه به متخصصان در هر فن؛ چون مراجعه بيماران به پزشك و درخواست معالجه و درمان از او، يا رجوع به مهندس ساختمان جهت تعيين نقشه و طرح ساختمان خانه خود. طبيعى است كه در اين موارد، پاسخى اجمالى و كاربردى ارائه مى‌شود و هيچ‌گونه اشاره‌اى به مبانى و مبادى علمى آن پاسخ صورت نمى‌گيرد و در واقع محصول و عصاره تلاش گسترده علمى و اجتهاد و موشكافى‌هاى متخصّصانه در اختيار افراد قرار مى‌گيرد.