معارف بوک

وَاعْلَمُواْ أَنَّمَا غَنِمْتُم مِّن شَيءٍ فَأَنَّ لِلّهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي الْقُرْبي‏ وَالْيَتامي‏ وَالْمَساکين وَابْنِ السَّبيل‏؛(70) «و بدانيد هرگونه غنيمتي به‌دست آوريد، خمس آن براي خدا، و براي پيامبر، و براي ذي‌القربي و يتيمان و مسکينان و واماندگان در راه است‏».
بااين‌حال، اموالي که بدون درگيري و دخالت مسلمانان به خود پيامبر(صلى الله عليه وآله) تقديم مي‌شوند، اموال شخصي ايشان بوده، اختيار همة آن اموال با شخص ايشان است. در فقه اسلامي، حکم اقسام اموالِ غنيمت‌گرفته‌شده به بحث گذاشته مي‌شود(71) که در بين اين اموال، يک قسمْ از مواردي است که آية 6 سورة حشر به آن اشاره داشت. اختيار اين اموال با شخص رسول خداست و هيچ شخص ديگري در آن اموال حقي ندارد. اهل فدک نيز خود، اراضي فدک را به رسول خدا(صلى الله عليه وآله) تسليم کردند تا جان خويش را نجات دهند. بنابراين آن اموال، ملک شخصي رسول خدا(صلى الله عليه وآله) به‌شمار مي‌آمد.
بنا بر برخي از روايات، هنگامي که اين اراضي در اختيار پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله) قرار گرفت، فرشتة وحي با اين آيه نزد ايشان فرود آمد: وَآتِ ذَا الْقُرْبَي حَقَّه؛(72) «و حق نزديکان را بپرداز». اين آية شريفه درواقع حاوي دستوري براي رسول خدا مبني‌بر واگذاري حق ذا‌القربي (نزديکان) از اراضي فدک بود. در رواياتي که از طريق راويان شيعه و سني نقل شده است، رسول گرامي اسلام(صلى الله عليه وآله) در زمان حيات مبارک خويش به امر اين آية شريفه اراضي فدک را به حضرت زهرا(عليها السلام) بخشيدند(73) و سرپرستي بر آن گماردند و از درآمد