صفحه ٤١٨

اینکه از چرایی آن سؤال کند. همچنین است سعی بین صفا و مروه و سایر اعمال حج. اگر از عبد واقعي سؤال کنند كه چرا این كارها را مي‌كني؟ پاسخ او یک کلام خواهد بود: خداوند چنین امر فرموده است و بايد امر او را اطاعت کرد. ازاین‌رو، می‌توان گفت از ویژگی‌های مهم حج، تمرين عبوديت و بندگي است، اما آنان که خواهان فهم معنای بندگی هستند و می‌خواهند این درس را مرور کنند، باید داستان ابراهیم(عليه السلام) و فرزندش اسماعیل(عليه السلام) را داستان بالینی خویش گردانند. آنجا می‌توان بهترين نمونة بندگي را از نزدیک به نظاره نشست.
حضرت ابراهيم(عليه السلام) در يك خواب وحياني، مشاهده کرد که فرزند خود اسماعیل(عليه السلام) را ذبح می‌کند. این مشاهده به او فهماند که این منظره درحقیقت وظيفه‌اي است که بايد انجام دهد. انبیای الهی همان‌گونه که ندای جبرئیل را دقیقاً تشخیص داده، با چیزی دیگر اشتباه نمی‌گیرند و می‌فهمند که وحی الهی است، رؤیا و خوابی را که برای آنها وظیفه و مسئوليت به بار مي‌آورد، از غیر آن به‌درستی تشخیص داده، می‌دانند که باید آن وظیفه را انجام دهند. حضرت ابراهیم(عليه السلام) در چنین خوابی مشاهده کرد که فرزندش اسماعیل(عليه السلام) را ذبح می‌کند؛ اسماعیلی که نوجوانی بسیار زیبا، با کمال و مؤدب بود و خداوند در سنین پیری او را به ابراهیم(عليه السلام) عنایت فرموده بود. ابراهیم(عليه السلام) خود در سرزمین شامات زندگی می‌کرد، اما در آن هنگام که اسماعیل(عليه السلام) نوزادی بیش نبود، به امر خداوند او و مادرش را به سرزمینی بی‌‌آب‌وعلف در میان کوه‌های مکه برد و گاه به ایشان سرکشی می‌کرد. اما اکنون که اسماعیل(عليه السلام) نوجوانی زیبا، رشید و دلرباست و ابراهیم(عليه السلام) از تماشای این موهبت الهی لذت می‌برد، در خواب می‌بیند که در حال ذبح اوست و می‌فهمد که این وظیفه‌ای است که باید انجام دهد.