معارف بوک

گزاره‌هايي چون «وحدت خوب است» که موضوع آنها بدون قيد نيست، از قضاياي مسلمه يا آراي محموده‌اند.(13) اگر بخواهيم از اين‌گونه قضايا در برهان استفاده کنيم، بايد قيدهاي موضوع آنها را آشکار سازيم. خوبي راست‌گويي و بدي دروغ نيز اين‌گونه‌اند و نمي‌توان به‌صورت مطلق گفت: «هر سخنِ راست، خوب است، اگرچه موجب به شهادت رسيدن مؤمن بي‌گناهي شود»، يا «هر سخنِ دروغ بد است، اگرچه موجب نجات انسان بي‌گناهي شود». از ديدگاه اسلام اگر دروغ موجب نجات جان مؤمن بي‌گناهي شود، بر زبان آوردن آن واجب است؛ اما آنچه مشهور و مورد تمسک همگان است، اين است که «دروغ بد است». درواقع، موضوع اين قضيه مقيد است.
وحدت و اتحاد نيز در صورتي خوب و نيکوست که در راه هدفي ارزنده شکل گيرد. بنابراين اگر عده‌اي متحد شوند تا حقي را احيا کنند و جلو ظلمي را بگيرند، اين يک‌پارچگي و اتحاد بسيار مقدس است و در برابر، اگر گروهي براي پاي‌مال کردن حقي متحد شوند، اين وحدت و اتحاد به اندازة همان گناه، بد و زشت خواهد بود. پس حُسن وحدت و اتحاد، از قضاياي مشهوره يا آراي محموده است که قيدي خفي دارد. بنابراين وحدتي خوب است که در راه حق و براي تحقق هدفي عقلاني باشد، نه هر وحدتي. اگر چنين بود که هر وحدتي نيکو باشد، نبايد اصلاً انبياي الهي قيام مي‌کردند؛