معارف بوک

حرام يا حلال اعلام کردند، خداوند به رسول خود مي‌فرمود: قُلْ آللّهُ أَذِنَ لَكُمْ أَمْ عَلَى اللّهِ تَفْتَرُون؛(208) «بگو آيا خداوند به شما اجازه داده، يا بر خدا افترا مى‌بنديد؟» و نيز به ما يادآور مي‌شود که اگر بخواهيد به تشريعات عمل کنيد باز بدون اذن و مشيت الهي اين کار براي شما امکان ندارد: وَمَا كَانَ لِنَفْسٍ أَن تُؤْمِنَ إِلاَّ بِإِذْنِ اللّه؛(209) «و هيچ‌كس نمى‏تواند ايمان بياورد، جز به اذن خدا».
درواقع ايمان آوردن ما نيز از دايرة مشيت خداوند خارج نيست و علاوه بر مرگ و حيات، همة افعال اختياري ما نيز وابسته به اذن و مشيت خدا هستند. حضرت زهرا(عليها السلام) با عبارت کوتاه و پرمعناي خويش بر اين نکتة مهم تأکيد مي‌کنند که آفرينش اين عالم به مشيت خداست (ذَرَأهَا بِمَشِيَّتِه).
واژة «ذَرَأ» معمولاً دربارة تکثير يک موجود به کار مي‌رود؛ مانند تکثير از راه توالد و تناسل. قرآن مي‌فرمايد: ذَرَأَ مِنَ الْحَرْثِ وَالأَنْعَام؛(210) «آنچه خداوند از زراعت و چهارپايان آفريد».
قرآن مجيد در صدد القاي اين معنا به ماست که گمان نکنيد بعد از خلق پدر و مادر، تکثير موجودات از دست خدا خارج مي‌شود و ديگر ربطي به اراده و مشيت خداوند ندارد؛ بلکه همة پديده‌هاي عالم طبق سنت‌هايي به وجود مي‌آيند که خداوند در عالم هستي قرار داده است و اگر پديده‌هايي هم از راه‌هاي اختصاصي و استثنايي رخ مي‌دهند، مانند معجزات و کرامات، باز از مسيرهايي به عالم هستي قدم مي‌گذارند که مجعول خداوندند.
اکنون که روشن شد همه‌چيز در عالم هستي با مشيت خداوند تحقق مي‌يابد و خداوند