معارف بوک

اى كسانى كه ايمان داريد، از اموال پاكيزه و مرغوبى كه با كسب و كار خود فراهم كرده ايد و از آن چه از دل زمين براى شما رويانده ايم، انفاق كنيد و قصدتان اين نباشد كه از اموال بد و نامرغوب، كه هيچ گاه خودتان چنين مالى را از كسى نمى پذيريد، به ديگران انفاق كنيد مگر آن كه از بدى و نقص آن اغماض كنيد، و بدانيد كه خدا بى نياز و ستوده است.
   از اين آيات استفاده مى شود كه ما نبايد اموالى را كه خود به آن ها رغبتى نداريم و آن ها را نمى پسنديم، حاتم بخشى كنيم و چيزى كه در واقع، دورانداختنى است، به فقرا ببخشيم. پس آن چه را كه مى بخشيم، نبايد معيوب و ناقص باشد، مگر اين كه عيب و نقص آن جزئى و قابل چشم پوشى باشد. انفاقى سازنده است و موجب كمال انسان مى شود كه از اموال مرغوب و دوست داشتنى باشد.
   جالب اين است كه معمولا خداوند در چنين مواردى، انفاق كننده را متوجه غنا و بى نيازىِ خود مى كند؛ مثل آن كه در آيه اخير مى فرمايد: (وَاعْلَمُوا اَنَّ اللّهَ غَنِىٌّ)شايد به اين علت كه وقتى مؤمن چيزى را براى خدا به فقرا انفاق مى كند، گويى در واقع، آن را به خداوند تسليم مى كند. شايد به همين علت است كه گاهى با تعبير «اقرضوا اللّه» از آن ياد كرده است، و اين هشدارى است به انفاق كننده كه فكر نكند گيرنده انفاق، يك انسان ضعيف و نادار است و هر چه به دستش آمد، به او بدهد و حساب حيثيت و آبروى او را نكند، بلكه بايد بداند كه طرف او خداوند غنى و بى نياز است كه هر چيزى را نمى شود به او هديه داد، بلكه آن چه را انفاق مى كنيم، بايد دوست داشتنى باشد. و نيز نپندارد كه تأكيد خداى متعال بر اتفاق، ناشى از اين است كه نيازى به انفاق مردم دارد و خودش از رفع نيازهاى بندگان تهيدستش عاجز است!

به چه كسانى بايد انفاق كرد؟
افراد گوناگونى هستند كه دادن زكات به آن ها بى اشكال است و استحقاق گرفتن زكات را دارند. قرآن اين گروه ها را چنين معرفى مى كند:
(وَآتَى الْمالَ عَلى حُبِّهِ ذَوى الْقُرْبى وَالْيَتامى وَالْمَساكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ وَالسّائِلِينَ وَ فِى الرِّقابِ)(1).