مقدمه
اكنون پس از آن كه درباره حقوق انسان و از آن جمله، رعايت و احترام به شخصيت و حفظ آبرو و حيثيت اعضاى جامعه، كه جزو مهم ترين حقوق اجتماعىِ انسان در اسلام بود، سخن گفته ايم، مناسب است درباره آدابى كه لازم است اعضاى جامعه در معاشرت خود با يكديگر رعايت كنند و طبعاً، ارتباط تنگاتنگى با مسئله رعايت احترام و حفظ حيثيت و موقعيت افراد دارد و در قرآن كريم، بر رعايت آن ها تأكيد شده است، نكاتى را يادآورى كنيم.
در اين باره، در قرآن كريم، به طور كلى به دو دسته از آيات برمى خوريم:
نخست، آن آياتى هستند كه به عموم افراد مربوط مى شوند و به آداب و دستوارتى اشاره دارند كه عمومى اند و همه ملزم به رعايت آن ها هستند و يا عمومى اند و درباره همه افراد و اعضاى جامعه بايد رعايت شوند.
دسته دوم، آياتى هستند كه در اصل، عمومى نيستند و آدابى را مطرح مى كنند كه به رسول اكرم(ص) مربوط مى شوند؛ ولى چنان كه بعداً توضيح خواهيم داد، اين دسته از آيات نيز توسعه پذيرند و ثانياً و بالعرض، ديگران را هم دربر مى گيرند.
1. دسته نخست، كه آداب عمومى را مطرح مى كنند و به عموم افراد و اعضاى جامعه مربوط مى شوند، درباره آداب مختلفى سخن مى گويند كه به كيفيت رفتن به خانه ديگران، يا تناول از غذاى ديگران، يا كيفيت برخورد و ملاقات با ديگران و نظاير اين ها مربوط مى شوند و در اين زمينه ها توصيه ها و دستوراتى دارند كه بر شخص مسلمان و مؤمن رعايت آن ها ضرورى و يا دست كم مطلوب و مستحسن است. ما در اين جا به ترتيب به بعضى از اين آداب و آيات مربوط به آن ها اشاره مى كنيم.
الف) سلام كردن و انس گرفتن
يك مسلمان هنگامى كه مى خواهد وارد خانه ديگران شود، اين كار، از نظر اسلام،