از چارچوب ملاك نامبرده تجاوز كرده باشد، شديد است و با تعابير تند، در آيه هاى بسيارى، مسلمانان را از آن منع مى كند. در اين جا نمونه اى از اين آيه ها را
مى آوريم:
(لايَتَّخِذِ الْمُؤْمِنُونَ الْكافِرِينَ اَوْلِياءَ مِنْ دُونِ المُؤمِنِينَ وَ مَنْ يَفْعَلْ ذلِكَ فَلَيْسَ مِنَ اللَّهِ فى شَىء اِلاَّ اَنْ تَتَّقُوا مِنْهُمْ تُقاةً وَ يُحَذِّرُكُمُ اللَّهُ نَفْسَهُ وَ اِلَى اللَّهِ الْمَصِيرُ)(1).
مؤمنان نبايد كافران را دوست خود گيرند و هر كس چنين كند، از سوى خدا چيزى به حساب نمى آيد (و رابطه اش با خدا قطع مى شود) مگر آن كه بخواهد براى حفظ خود از شر آن ها تقيه كند. خداوند شما را از عقاب خود مى ترساند و بازگشت همه به سوى خدا خواهد بود.
شايد بتوان گفت كه اين آيه از صريح ترين و گوياترين آيه ها در اين زمينه است كه با لحنى تند، مؤمنان را از برقرارى روابط دوستانه با كفار بر حذر مى دارد. در اين آيه، واژه «اولياء» جمع ولىّ، به كار رفته است. اين كلمه، با كلمه هاى «ولايت» و «تولّى» هم ريشه است كه به معناى ارتباط و دوستى و نزديك شدن و همبستگى به كار مى رود و هرگاه دو نفر چنان با هم نزديك باشند كه با هم همبستگى داشته باشند، درباره آنان تعبير «ولايت» به كار مى رود.
مفهوم ولايت
بنابر آن چه بيان شد، ولايت دلالت بر يك رابطه دوطرفه يا چند طرفه دارد كه هر يك از اطراف اين رابطه، به طور مساوى، ولىّ ديگران است و همه، ولىّ هم هستند؛ مثلا از يك سو، خدا ولىّ مؤمنان است و از سوى ديگر، آنان نيز اولياى خدايند. قرآن در يك جا مى فرمايد: (اَللَّهُ وَلِىُّ الَّذِينَ امَنُوا)(2) و در جاى ديگر مى فرمايد: (اَلا اِنَّ اَوْلِياءَ اللَّهِ لاخَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ)(3).
البته گاهى به خاطر موقعيت ويژه و تأثير روشن ترى كه يك طرف بر ديگران دارد،