صفحه ٣٥

جامعه ايده آلى كه در زمان ولى عصر (عج) تشكيل مى شود، زندگى اجتماعى، خود به خود، اصالت ندارد، بلكه تشكيل جامعه براى اين است كه زمينه رشد معنوى براى هر فرد، بهتر فراهم شود.
 خداوند مى فرمايد:
«وَعَدَ اللَّـهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَىٰ لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُم مِّن بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا ۚ يَعْبُدُونَنِي لَا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئًا»(1)
 خداوند به كسانى از شما كه ايمان آورده و كار شايسته كنند، وعده داده است تا آنان را همانند گذشتگانشان، در زمين جايگزين كند و به ايشان نسبت به دينى كه مورد رضايتشان است، قدرت و مكنت دهد و پس از خوف، در امنيت قرارشان دهد تا مرا بپرستند و به من شرك نورزند.
 اين آيه نشان مى دهد كه تشكيل جامعه ايده آل تر براى آن است كه انسان ها بهتر بتوانند خدا را بپرستند. بنابراين، ارزش گذارى بر زندگى اجتماعى، تابع عوامل ديگرى است كه پيدا كردن آن ها و تعيين فرمول دقيقش، كارى است دشوار؛ اما در يك تعبير كلى، مى توان گفت كه ارزش جامعه به اندازه اى است كه براى رشد و تكامل فرد، مؤثر باشد و اگر داراى تأثير منفى باشد، طبعاً ارزش منفى خواهد داشت.

 خلاصه و جمع بندى
 زندگى اجتماعى را با همه اهميتى كه دارد و با وجود احكام فراوانى كه اسلام درباره آن صادر نموده است، نمى توان آن را يك ارزش مطلق تلقى كرد، بلكه مطلوبيت آن، تابع شرايطى است كه زندگى فرد را با زندگى ديگران پيوند مى دهد و در وراى همه اين شرايط، بستگى به نيت فرد در مشاركت در زندگى اجتماعى دارد.
 عوامل روانى، كه زندگى فرد را به جامعه پيوند مى دهند، عبارتند از: عامل غريزى، عامل عاطفى و عامل عقلانى. اين عوامل، شخص را وا مى دارد تا به جامعه گرايش يابد و زندگى خويش را با زندگى ديگران پيوند دهد؛ اما ارزش اخلاقى زندگى اجتماعى،