چنين رابطه اى منافعى را به دست مى آوريم؛ اما منافع ارزشمندترى از دست مى دهيم. پس در يك مقايسه، زيان آن بيش از سودش خواهد بود.
بنابراين، قطع اين رابطه ضرورى است، مگر در بعضى از موارد استثنايى كه قطع رابطه نيز علاوه بر خسارت هاى مادى، خسارت هاى معنوى هم به دنبال داشته باشد؛ به اين معنا كه با قطع اين رابطه، مصالح مادىِ جامعه تهديد شود و از بين رفتن مصالح مادى، در دراز مدت، مصالح معنوى اسلام و جامعه اسلامى را تهديد كند.
در چنين شرايط و موارد استثنايى، مى توان روابطى را تجويز كرد؛ اما قاعده كلى اين است كه در صورت تعارض منافع مادى با مصالح معنوى، منافع مادى فداى مصالح معنوى شود و هر رابطه اى كه با مفاسد معنوى همراه باشد، ارزش منفى دارد و بايد قطع شود.
محورهاى معنوى و همبستگى هاى اجتماعى
اسلام در پى آن است كه انسان ها بر اساس تأمين مصالح مادى و معنوى شان با هم متحد شوند و جامعه واحدى را تشكيل دهند؛ اما در عين حال، بر محور معنوى، بيش از محورهاى مادى توجه مى كند. اسلام تلاش دارد تا همه انسان ها بر محور دين حق كه عامل تأمين مصالح معنوىِ انسان است، متحد شوند و تنها به تأمين مصالح مادىِ زندگى شان اكتفا نمى كند.
در آيه هاى فراوانى، بر محور بودن دين حق، براى همبستگى هاى اجتماعى و همزيستىِ انسان ها تأكيد شده است كه در اين جا بعضى از آن ها را مى آوريم:
(وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللّهِ جَميعاً وَلاتَفَرَّقُواْ وَاذْكُرُواْ نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ اِذْكُنْتُمْ اَعْداءً فَاَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَاَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ اِخْواناً وَ كُنْتُمْ عَلى شَفا حُفْرَة مِنَ النّارِ فَاَنْقَذَكُمْ مِنْها كَذلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ آياتِهِ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ)(1).
همگى رشته دين خدا را محكم بگيريد و پراكنده مشويد، و نعمت خدا را به ياد آوريد كه دشمن هم بوديد و خدا ميان دل هاتان انس و مودّت برقرار كرد و در سايه لطف و نعمت الهى، با هم برادر شديد، و در لبه پرتگاه آتش بوديد، خدا شما را از خطر سقوط رهانيد. خداوند اين گونه برايتان آيات خود را بيان مى كند، شايد هدايت شويد.