سومين راهى كه قرآن در اين زمينه پيشنهاد كرده است ـ و البته مربوط به زمان هاى گذشته است ـ ازدواج با «اماء» (كنيزان) است. اين براى كسانى بود كه قادر به ازدواج با زنان آزاد نبودند؛ اما توان ازدواج با كنيز را داشتند. خداوند در اين باره مى فرمايد:
(وَ مَنْ لَمْ يَسْتَطِعْ مِنْكُمْ طَوْلا أَنْ يَنْكِحَ الُْمحْصَناتِ الْمُؤْمِناتِ فَمِنْ ما مَلَكَتْ أَيْمانُكُمْ مِنْ فَتَياتِكُمُ الْمُؤْمِناتِ)(1).
اگر كسانى قادر به ازدواج با زنان آزاده مؤمن نيستند، پس با كنيزكان جوان مؤمن زناشويى كنند.
البته در پايان آيه مى فرمايد:
(ذلِكَ لِمَنْ خَشِىَ الْعَنَتَ مِنْكُمْ وَ أَنْ تَصْبِروُاْ خَيْرٌ لَكُمْ)(2).
اين براى كسانى است كه به زحمت مى افتند و تحمل بار سنگين عزوبت، برايشان دشوار است؛ اما اگر بتوانيد صبر كنيد تا مالى به دست آوريد و با دادن مهريه، ازدواج دائم كنيد، اين برايتان بهتر است.
سرانجام، اگر كسانى باشند كه همه راه هاى نامبرده، برايشان بسته است و توان انجام هيچ يك از سه نوع نكاح را ندارند، بايد عفت و پاكدامنى را پيشه خود سازند تا وقتى كه خداوند، آنان را از فضل و كرم خود بى نياز سازد و قادر به ازدواج شوند. خداوند در اين باره مى فرمايد:
(وَلْيَسْتَعْفِفِ الَّذِينَ لايَجِدُونَ نِكاحاً حَتّى يُغْنِيَهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ)(3).
كه اين نيز يك حكم اخلاقى، درباره زناشويى است.
تعدد زوجات
از نظر اسلام، ازدواج با چهار زن به صورت دائمى، جايز است. تعدد زوجات در اسلام يك بُعد حقوقى دارد كه بايد جداگانه بررسى شود. و ما در اين جا تنها به نكته ها و احكام اخلاقى آن در قرآن اشاره مى كنيم. خداوند در قرآن كريم مى فرمايد: