معارف بوک

گوش دادن به لهو و لغو
گوش دادن به سخنانى كه مى دانيم لغو هستند و هيچ تأثيرى در زندگىِ ما ندارند، بلكه فقط نوعى سرگرمى به حساب مى آيند، از نظر قرآن كريم، مذموم و ناپسند است و آيه شريفه: (وَالَّذِينَ هُمْ عَنِ الْلَّغْوِ مُعْرِضُونَ)(1) كه در مقام ستايش مؤمنان و رستگاران است، شامل آن مى شود. اين آيه، گرچه در لفظ و منطوق، ستايش مؤمن است در برابر نشنيدن لغو و سخن بيهوده و پشت كردن به آن، ولى طبعاً دلالت بر نكوهش از شنيدن لغو دارد.
   در آيه ديگرى آمده است كه اهل جهنم، در پاسخ به «اصحاب يمين» ـ كه در بهشت آرميده اند و از اهل جهنم مى پرسند كه چه چيزى شما را به دوزخ در افكند؟ ـ چنين مى گويند: «ما از نماز گزاران نبوديم، به اطعام مسكين و سيركردن شكم فقير همت نكرديم و همراه و همدل با اهل باطل، در گفت و شنود سخنان بيهوده غرق مى شديم.»(2)
   البته اگر سخن فقط لغو باشد، هر چند كه شنيدن آن نكوهش اخلاقى دارد (اتلاف وقت است و توجه انسان را به چيزهايى جلب مى كند كه براى زندگىِ دنيا و يا زندگىِ اخروى او مفيد نيست) ولى موجب كفر و شرك و نفاق انسان نمى شود؛ اما اگر سخن باطل و منحرف كننده باشد، شنيدن آن تهديدها و خطرهاى بالاتر و بزرگ ترى براى انسان دارد.
   در قرآن كريم، پيروى از شاعرانى كه در گفتن شعر، هدف حكيمانه اى ندارند و اهل لغوگويى و بطالتند، نكوهش شده است:
(وَالشُّعَرآءُ يَتَّبِعُهُمُ الْغاوُونَ * اَلَمْ تَرَ اَنَّهُمْ فى كُلِّ واد يَهِيمُونَ * وَاَنَّهُمْ يَقُولُونَ ما لايَفْعَلُونَ * اِلاَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ وَ ذَكَرُوا اللّهَ كثيراً وَانْتَصَرُوا مِنْ بَعْدِ ماظُلِمُوا)(3).
از شعرا تنها مردم گمراه پيروى مى كنند. آيا نمى بينى كه آن ها خود در هر وادىِ حيرت، سرگشته اند و سخنانى را مى گويند كه به آن پاى بند نيستند و عمل نمى كنند، مگر آن شاعرانى كه ايمان دارند، كارهاى شايسته مى كنند، بسيار خدا را ياد مى كنند چون مورد ستم قرار گيرند، در صدد احقاق حقوقشان بر مى آيند و از ديگران كمك مى طلبند.