صفحه ٢٩٩

«بهجت» و مشتقات آن استفاده مي كنند و مثلاً مي گويند خداوند از درك ذات خود مبتهج است. از ظاهر روايات و آيات استفاده مي شود كه ملائكه نيز متناسب با وجود خود لذت دارند و از عبادت و پرستش خداوند حظ و لذت مي برند؛ يعني خداوند آنان را چنان آفريده است كه همواره به عبادت و پرستش او مشغول باشند و از آن لذت ببرند. رسول خداإِنَّ لِلَّهِ مَلَائِكَةً رُكَّعاً إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَإِنَّ لِلَّهِ مَلَائِكَةً سُجَّداً إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَة؛(193) «و خدا را فرشته هايي ا ست كه در ركوع اند تا روز قيامت و فرشته هايي است كه در سجودند تا روز قيامت».
همچنين خداوند مي فرمايد: يُسَبِّحُونَ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ لا يَفْتُرُونَ؛(194) «فرشتگان شب و روز خداي را به پاكي مي ستايند و سستي نمي كنند».
حيوانات نيز لذت هايي شبيه لذت هاي انسان دارند؛ ازاين رو، آنان هم هنگام برآورده شدن نيازهاي طبيعي شان حالاتي شبيه حالات انسان از خود بروز مي دهند.  چنان كه ما از غذا خوردن و سير شدن لذت مي بريم، حيوانات نيز وقتي غذا مي خورند و سير مي شوند، حالاتي شبيه حالات ما از خود بروز مي دهند و ما از آن حالات و رفتار آنان حدس مي زنيم كه لذت مي برند. ازسوي ديگر وقتي كسي به آنها آزار برساند، با سروصدا و واكنش هاي دفاعي خود، نشان مي دهند كه احساس درد و رنج دارند.

 حكمت وجود لذت و سير تدريجي احساس لذت
اگر بپرسند كه چرا خداوند براي موجود مُدرِكْ لذت قرار داده است، در پاسخ بايد گفت كه بي ترديد لذت هايي كه عايد موجودات صاحب درك و شعور مي شود، بدون علت و حكمت نيست. يكي از حكمت هاي لذت بردن اين است كه موجودات زنده و