معارف بوک

ايمان مشخص شده، گفته می‌شود: «ايمان هفت سهم دارد»،(579) یا «ايمان ده درجه دارد».(580) امثال اين بيانات، براي نزدیک کردن حقیقتِ این امر به ذهن ماست؛ وگرنه هریک از این سهم‌ها و درجاتْ خود امتدادي داشته، تا بی‌نهایت قابل تقسيم هستند؛ زيراکه هر امتدادي تا بي‌نهايت قابل تقسيم است. ايمان و شرک مراتب فراوانی دارند. همين‌که انسان به وجود خدای خویش اعتراف نماید، ايمان پا به هستی گذاشته، تا مرتبة والایی همچون مرتبة ايمان امیرالمؤمنین علي(عليه السلام) ادامه مي‌يابد، اما فاصلة بين اين دو تقريباً فاصلة بين صفر تا بي‌نهايت است. شرک هم از چنین مراتبی برخوردار بوده، از اندکي شرک به خدا شروع شده، تا پست‌ترين پَست‌ها ادامه مي‌يابد که برخی از آیات قرآن هم به این حقیقت اشاره دارند؛ مانند آنجا که می‌فرماید: لَقَدْ خَلَقْنَا الإِنْسانَ في‏ أَحْسَنِ تَقْويم * ثُمَّ رَدَدْناهُ أَسْفَلَ سافِلين * إِلاَّ الَّذينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحاتِ فَلَهُمْ أَجْرٌ غَيرُ مَمْنُون؛‏(581) «به‌یقین،‌ ما انسان را در بهترين صورت و نظام آفريديم. سپس او را به پايين‏ترين مرحله بازگردانديم، مگر كسانى كه ايمان آورده و اعمال صالح انجام داده‏اند. پس براى آنها پاداشى تمام‌نشدنى است!»
پس به‌صورت کلی می‌توان گفت دو راه اساسی پیش روی انسان وجود دارد: یکی رو به بالا و به‌سوي خدای متعال است که سيری صعودي و داراي مسيري طولاني با مراتب بسيار فراوان است؛ يکي رو به پايين که سيری نزولي است و از ابتدايی‌ترین مرتبة انسانیت آغاز گشته، تا پست‌ترين مراتب ادامه مي‌يابد. قرآن به این مراتب اشاره داشته، می‌فرماید: إِنَّ الَّذينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ وَ الْمُشْرِكينَ في‏ نارِ جَهَنَّمَ خالِدين