صفحه ٥٤٦

هدف از آفرينش انس و جن را عبادت دانسته، مي‌فرمايد: وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالإِنسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُون؛(577)‌ «و جن و انس را خلق نکردم، مگر براي اينکه مرا عبادت کنند».
اين آية مبين، حصري قاطع و مفهومي روشن بوده، با صراحتِ تمام اعلام مي‌دارد که جن و انس تنها براي پرستش خداوند خلق شده‌اند، اما اين آية شريف به معناي نيازمنديِ خداوند متعال به عبادت بندگانش نيست. او بي‌نياز و مستقلِ مطلق بوده، نه‌تنها به عبادت بندگان، بلکه به هيچ‌چيز نياز و وابستگي ندارد. براي درک معناي اين آية مبارک، بايد توجه داشته باشيم که فعل اصیل خداي متعال، یعنی فعلی که از خداوند برمي‌خيزد، افاضه و رحمت و بخشش است. شايد به همين مناسبت، صفت خاص خداوند، رحمان است که به رحمت عام حضرت حق اشاره داشته، هرگونه بخششي را دربرمي‌گيرد، اما مخلوقات خداوند هريک استعداد کمالِ خاصي را دارند. به‌عنوان مثال، درخت گردو به اندازة خاصي مي‌تواند رشد کند و بوتة فلفل به اندازه‌اي ديگر. بنابراين، نمي‌توان انتظار داشت که بوتة فلفل به اندازة درخت گردو رشد کند. همچنين حيوانات هريک محدوديتي داشته، فقط ويژگي‌هاي خود را مي‌توانند بپذيرند. انسان نيز استعداد خاص خویش را داشته، به نحوي خاص رشد و تکامل مي‌يابد. اما غالباً رشد و کمالاتي که انسان‌ها برای خود مي‌شناسند، جنبة مادي داشته، براي سنجش رشد خويش از عناصري چون قد، وزن، فعاليت‌هاي بدني، توانايي خوردن غذا، مقدار مصرفي غذا و مقدار وزنه‌اي که مي‌توانند مهار کنند، استفاده مي‌کنند. ولی بايد دانست که حقيقت انسان و انسانيتِ او همان روحِ اوست و توان روح انسان براي ما قابل اندازه‌گيري نيست و فقط مي‌توان به‌صورت مجمل گفت ظرفيت روح انسان شبيه بي‌نهايت بوده، به بي‌نهايت ميل دارد. رياضي‌دانان