معارف بوک

دست خداي باران ناراحت بود و همراه دشنام دادن به او مي‌گفت: آن وقتي که احتياج داشتيم باران نفرستادي و اکنون که وقت برداشت محصول است باران مي‌فرستي؟!
مشرکان مکه ازجمله بت‌پرستاني بودند که به وجود الله به‌منزلة خالق آسمان‌ها و زمين اعتقاد داشتند؛ حتي قرآن مي‌فرمايد مدبر امور را نيز خدا مي‌دانستند: وَمَنْ يُدَبِّرُ الأَمْرَ فَسَيقُولُونَ اللَّهُ فَقُلْ أَفَلا تَتَّقُون‏؛(303) «و چه كسى امور را تدبير مى‏كند؟ به‌زودى مى‏گويند: الله. بگو: پس چرا تقوا پيشه نمى‏كنيد؟» بااين‌همه ايشان به وجود خداياني معتقد بودند که مستقل از خدا در عالم تأثيرگذارند.
دربارة آتش‌پرستان ايران نيز گفته شده آنها به آتش به‌منزلة نمادي مقدس احترام مي‌گذاشته‌اند تا خداوند از آنها راضي باشد، و معتقد نبودند که همين آتشي که خود روشن کرده‌اند آسمان و زمين را آفريده است.(304) اينان نيز اعتقاداتي همانند بت‌پرستان حجاز داشته‌اند.
دسته‌اي از بت‌پرستان نيز بوده‌اند که اصلاً به آفريننده‌اي اعتقاد نداشته‌اند و تنها به نوعي طبيعيگري قايل بوده‌اند؛ بدين‌معنا که معتقد بودند طبيعت ازلي است و هميشه موجود بوده و اين تحولات را داشته است؛ اما موجوداتي هستند که مي‌توانند در اين تحولات نقشي بر عهده گيرند. قرآن کريم مي‌فرمايد: وَإِذَا قِيلَ لَهُمُ اسْجُدُوا لِلرَّحْمَنِ قَالُوا وَمَا الرَّحْمَنُ أَنَسْجُدُ لِمَا تَأْمُرُنَا؛(305) «و هنگامى كه به آنان گفته شود: براى خداوند رحمان سجده كنيد! مى‏گويند: رحمان چيست؟! [ما اصلاً رحمان را نمى‏شناسيم!]؛ آيا براى چيزى سجده كنيم كه تو به ما دستور مى‏دهى؟!»