معارف بوک

خاصى را توصيه مى كند؛ از آن جمله، در اين آيه مى فرمايد:
(كُتِبَ عَلَيْكُمْ إِذا حَضَرَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ إِنْ تَرَكَ خَيْراً الْوَصِيَّةُ لِلْوالِدَينِ وَاْلأَقْرَبِينَ بِالْمَعْروُفِ حَقّاً عَلَى اْلمُتَّقِينَ)(1).
بر شما اين وظيفه نوشته شده كه هر يك از شما به هنگامى كه مرگش فرا رسيد، اگر بعد از خود، مالى بر جاى نهاده، چيزى از آن را براى والدين و نزديكان خود، به گونه اى خوب وصيت كند كه اين وظيفه، بر پرهيزگاران، ثابت است.
   فقها و مفسران گفته اند كه اين آيه، پيش از آيه هاى ارث نازل شده است و از آن جا كه هنوز حق الارثى براى پدر و مادر تعيين نشده بود، خداوند دستور مى دهد كه فرزند، هنگام مرگ، با وصيت، بخشى از اموال خود را به آنان اختصاص دهد. اما مى توان گفت كه استحباب وصيت براى والدين، حتى پس از نزول آيه هاى ارث نيز به قوّت خود باقى است و آيه بالا نسخ نشده، بلكه وصيت به چيزى بيش از حق الارث، مورد نظر است، به ويژه اگر والدين نيازمند باشند، علاوه بر مقدار ارث، مستحب است چيزى برايشان وصيت شود كه اين، نوعى احسان مالى به والدين است.
   بنابراين، شايسته است كه شخص، از ثلث مال خود نيز چيزى علاوه بر حق الارث، براى والدين قرار دهد و اين هم شاهد ديگرى است بر اهميت حق والدين.
   خداوند در آيه ديگرى مى فرمايد:
(يَسْئَلُونَكَ ماذا يُنْفِقُونَ قُلْ ما أَنْفَقْتُمْ مِنْ خَيْر فَلِلْوالِدَينِ وَالاَقْرَبِينَ)(2)
از تو مى پرسند: در چه راهى مال خود را صرف كنيم؟ بگو: آن چه را كه صرف مى كنيد، در گام اول، براى والدين باشد و نزديكان و خويشان.
   در اين آيه، پيش از همه، نام پدر و مادر را مى برد كه اگر آنان نيازى داشته باشند، بر همه مقدم هستند.
   آيه هايى كه تاكنون آورديم، بر احسان مالى تأكيد داشتند؛ اما دسته ديگرى از آيات هستند كه به نوع گفتارى و رفتارىِ احسان نظر دارند؛ مانند اين آيه كه مى فرمايد:
(وَ قَضَى رَبُّكَ أَلاَّ تَعْبُدُوا إِلاّ إِيّاهُ وَ بالْوالِدَيْنِ إِحْساناً إِمّا يَبْلُغَنَّ عِنْدَكَ اْلكِبَرَ أَحَدُهُما أَوْ كِلاهُما