معارف بوک

به هر حال، تحيتى كه به عنوان شعار اسلام تعيين شده "سلام" است و گفتن آن، مستحب؛ اما جواب دادن به آن، واجب خواهد بود.
   پاسخ هر تحيتى در آداب و فرهنگ اسلام بايد كامل تر از آن و يا دست كم، مطابق آن باشد؛ مثلا اگر كسى بگويد: "سلام عليكم"، در پاسخ او بايد گفت: "سلام عليكم و رحمة الله". و يا اگر بگويد: "سلام عليكم ورحمة الله" در پاسخ او بايد گفت: "سلام عليكم و رحمة الله و بركاته".
   البته هر كس با هر نوع تحيتى كه با ما برخورد كند، بهتر و مطلوب تر اين است كه به او پاسخ داده شود؛ اما اگر كسى با جمله "سلام عليكم" به ما تحيت بگويد، پاسخ دادن به آن شرعاً واجب خواهد بود و اگر با كلام ديگرى، غير از "سلام" به ما تحيت بگويد، پاسخ دادن به آن مستحب است.

تكميل بحث
يكى ديگر از تحيت ها و تعارف هايى كه در روايات بر آن تأكيد شده، جمله خاصى است كه خطاب به كسى كه عطسه كرده است، گفته مى شود. اين تحيت، در روايات و در اصطلاح متشرعان «تسمية العاطس» ناميده شده و با عبارت "يَرْحَمُكَ اللّه" كه متضمن دعا و درخواست رحمت براى كسى است كه عطسه كرده است، ادا مى شود و او نيز در پاسخ بايد بگويد: «يَغْفِرُاللّهُ لَكَ»، كه متضمن دعاى عفو و بخشش براى گوينده تحيت است.
   هم چنين هنگامى كه كسى آب مى نوشد، يا فردى عزيزى را از دست داده و يا در موارد ديگرى از اين قبيل، كه غم يا شادى براى افراد پيش مى آيد معمولا تحيت ها و تعارفات و نيز پاسخ هاى خاصى در بين افراد متشرع رايج و معمول است. شايد بتوان به طور كلى گفت كه هر كس، هرگونه محبتى را اظهار كند و هر نوع احترامى كه در مورد كسى به جا مى آورد، خواه به صورت دادن هديه باشد يا گفتن تسليت و يا تهنيت، مستحب است كه پاسخ محبت و احترام او، به شكل مناسبى داده شود و از جمله مواردى كه در روايات، بر آن تأكيد شده، لزوم پاسخ دادن به نامه است:
      «ردّ جواب الكتاب واجب كوجوب ردّ السلام»)(1).
      پاسخ دادن به نامه، مانند پاسخ گفتن به سلام، لازم است.