معارف بوک

پاسدارى انسان کافى است (یعنى تا عمر به پایان نرسد هیچ حادثه اى او را از پاى درنمى آورد)».(1)
بلکه این معنا را از آیه یازده سوره رعد نیز مى توان استفاده کرد، آن جا که مى فرماید: «(لَهُ مُعَقِّبَاتٌ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ یَحْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ)؛ براى هرکس مأمورانى است که پى درپى از پیش رو و از پشت سر، او را از فرمان خدا [= حوادث غیر حتمى] حفظ مى کنند».
در تفسیر این آیه، حدیثى از امام باقر (علیه السلام) به این مضمون نقل شده است : «یَقُولُ: بِأَمْرِ اللَّهِ مِنْ أَنْ یَقَعَ فِی رَکِیٍّ أَوْ یَقَعَ عَلَیْهِ حَائِطٌ أَوْ یُصِیبُهُ شَىْءٌ حَتَّى إِذَا جَاءَ الْقَدَرُ خَلَّوْا بَیْنَهُ وَ بَیْنَهُمْ یَدْفَعُونَهُ إِلَى الْمَقَادِیرِ وَ هُمَا مَلَکَانِ یَحْفَظَانِهِ بِاللَّیْلِ وَ مَلَکَانِ بِالنَّهَارِ یَتَعَاقَبَانِهِ؛ مى فرماید: به فرمان خدا، انسان حفظ مى شود از این که در جایى سقوط کند، یا دیوارى بر روى او بیفتد، یا حادثه دیگرى براى او پیش آید، تا زمانى که اجل حتمى فرارسد؛ در این هنگام آن فرشتگان کنار مى روند و او را تسلیم حوادث مى کنند؛ آن ها دو فرشته مأمور حفظ انسان در شب و دو فرشته مأمور حفظ او در روز هستند و به طور متناوب جایگزین یکدیگر مى شوند».(2)
در این جا این سؤال پیش مى آید که اگر مطلب چنین است، پس لازم نیست ما خود را دربرابر خطرات حفظ کنیم و پیشگیرى لازم را دربرابر سیل و زلزله وبیمارى و حوادث رانندگى بنماییم؛ بلکه مجاز هستیم بى پروا پیش برویم و از هیچ چیز نترسیم؟!
در پاسخ به این سؤال باید توجّه کرد که اجل و سرآمدِ عمر انسان، بر دوگونه است: «اجل حتمى» و «اجل غیر حتمى». «اجل حتمى» سرآمدى است که به هیچ وجه راه بازگشت براى آن نیست؛ مانند این که قلب انسان حداکثر قدرت