فَهَلاَّ احْتَجَجْتُمْ عَلَیْهِمْ بِأَنَّ رَسُولَ اللّهِ صَلَّى اللّهُ عَلَیْهِ وَ سَلَّمَ وَصَّى بِأَنْ یُحْسَنَ إِلَى مُحْسِنِهِمْ وَ یُتَجَاوَزَ عَنْ مُسِیئِهِمْ؟ قالوا: و ما فى هذا من الحجّة علیهم؟ فقال (علیه السلام): لَوْ کَانَتِ الْإِمَامَةُ [الامارة] فِیهِمْ لَمْ تَکُنِ الْوَصِیَّةُ بِهِمْ. ثم قال (علیه السلام): فَمَاذَا قَالَتْ قُرَیْشٌ؟ قَالوا: احتَجّت بأَنّها شجرةُ الرّسول (صلی الله علیه و آله) فقال (علیه السلام): احْتَجُّوا بِالشَّجَرَةِ وَ أَضَاعُوا الثَّمَرَةَ.
ترجمه
چرا دربرابر آن ها (یعنى انصار که تقاضا داشتند خلیفه اى از ما و خلیفه اى از مهاجرین باشدبه این حدیث) استدلال نکردید که پیامبر (صلی الله علیه و آله) درباره آن ها (انصار) فرمود: «با نیکان آن ها به نیکى رفتار کنید و از بدان آن ها درگذرید»؟ حاضران عرض کردند:«این چه دلیلى بر ضدّ آن ها مى شود؟» امام (علیه السلام) فرمود: «اگر حکومت و زمامدارى در میان آن ها بود، سفارش درباره آن ها (به مهاجران) معنا نداشت».
سپس فرمود: «قریش به چه چیز استدلال کردند؟» عرض کردند: «دلیل آن ها (براى اولویّت خود در امر خلافت) این بود که آنان از شجره رسول خدا (صلی الله علیه و آله) هستند (و از خویشاوندان او)» فرمود: «آن ها به شجره استدلال کردند اما ثمره را ضایع ساختند!» (اگر خویشاوند پیامبر (صلی الله علیه و آله) بودن، دلیل بر اولویّت است، اهل بیت او بودن، به طریق اولى دلیل بر این امر خواهد بود).
شرح و تفسیر
استدلال منطقى در مسئله امامت
همان گونه که اشاره شد، امام (علیه السلام) این سخن را زمانى ایراد فرمود که خدمتش