معارف بوک

2. انضباط لشکر، و جهاد مخلصانه
پیشوا و رهبر، هرقدر مدیر و مدبّر و شجاع و آگاه و پرتجربه باشد، مادام که روح انضباط و تسلیم، بر نفرات لشکر او حاکم نباشد و جهاد مخلصانه نکنند کار به جایى نمى رسد.
درست است که باید همه کارها با مشورت انجام شود و فرمانده لشکر نیز باید گروهى از آگاهان را مشاور خود قرار دهد، ولى این بدان معنا نیست که هر فرد یا گروهى از لشکریان براى او تصمیمى بگیرند و روى آن پافشارى کنند، کارى که نتیجه آن اختلاف و پراکندگى، و در نهایت شکست خواهد بود. هنگامى که فرمانده لشکر پس از رایزنى هاى لازم تصمیم خود را گرفت، همه باید بدون استثنا تسلیم محض باشند و عقیده و سلیقه خود را تحت الشّعاع قرار دهند و قاطعانه به پیش تازند.
یکى از مشکلات بزرگ لشکر امیرمؤمنان (علیه السلام) که على رغم قدرت عظیم رهبرى، گرفتار شکست هاى پى درپى شد، نداشتن همین انضباط و جهاد مخلصانه وروح تسلیم بود.
تقریبآ هر فرد و گروهى در هر مقطعى از جنگ به خود اجازه مى داد که اجتهاد کند و تصمیم بگیرد. حتى در «صفّین» در آن لحظاتى که پیروزى در چند قدمى بود، گروهى کم فکر و نادان و بى خبر از فنون جنگ و انضباط جنگى تصمیم گرفتند که نه تنها خودشان از میدان بازگردند، بلکه پیشوا و رهبرشان را تحت فشار قرار دادند تا به عقب برگردد و جنگ را، که مى رفت به نتیجه نهایى و بسیار مطلوبى برسد، نیمه کاره رها کند.
آرى، این مشکل بزرگ، تمام تدبیرهاى حساب شده امام (علیه السلام) را در مقاطع حسّاس خنثى مى کرد و در طول تاریخ هر لشکرى گرفتار چنین روحیه اى شود سرنوشتى جز ناکامى و شکست نخواهد داشت.