کمترین سودى نخواهد داشت، همان گونه که در خطبه دیگر مى فرماید: «لا عَنْ قَبِیْحٍ یَسْتَطیعُونَ اِنْتِقالا وَلا فِی حَسَنٍ یَسْتَطیعُونَ اِزْدِیادآ؛ نه مى توانند از اعمال زشتى که انجام داده اند برکنار شوند، و نه مى توانند کار نیکى بر نیکى هاى خود بیفزایند!».(1)
نه براى فریاد (رَبِّ ارْجِعُونِ لَعَلِّى اَعْمَلُ صالِحآ)؛ «پروردگارا! مرا بازگردانید شاید دربرابر آنچه ترک کردم (و کوتاهى نمودم) عمل صالحى انجام دهم»(2)، پاسخى مى شنوند و نه آرزوى (فَلَوْ أَنَّ لَنا کَرَّةً فَنَکُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ)؛ «اى کاش بار دیگر بازمى گشتیم تا از مؤمنان باشیم».(3) هرگز به واقعیت مى پیوندد!
نکته
آرى، پرونده اعمال با مرگ بسته مى شود
آنچه در خطبه مورد بحث، در این زمینه آمده، چیزى است که از آیات متعدد قرآن مجید نیز استفاده مى شود، حتّى از آیات قرآن برمى آید که به هنگام نزول عذاب استیصال (مانند عذاب هایى که براى ریشه کن کردن اقوام فاسد پیشین فرستاده مى شد) درهاى توبه بسته مى شود، و راهى براى جبران اعمال زشت گذشته، باقى نمى ماند، چراکه انسان در چنین شرایطى در آستانه انتقال قطعى از دنیا و گام نهادن در برزخ قرار گرفته است. در داستان اقوام پیشین مى خوانیم : (فَلَمّا رَأَوْا بَأْسَنا قالُوا آمَنَّا بِاللهِ وَحْدَهُ وَکَفَرْنا بِما کُنّا بِهِ مُشْرِکینَ * فَلَمْ یَکُ یَنْفَعُهُمْ إیمانُهُمْ لَمَّا رَأَوْا بَأْسَنا سُنَّةَ اللهِ الَّتِى قَدْ خَلَتْ فِى عِبادِهِ وَخَسِرَ هُنالِکَ الْکافِرُونَ)؛ «هنگامى که عذاب ما را دیدند گفتند: هم اکنون به خداوند یگانه ایمان آوردیم،