صفحه ٥٠٨

صورت هاى شما را بر خاک مذلّت بگذارد وبهره شما را (از حیات سعادتمندانه) نابود کند. شما آن گونه که باطل را مى شناسید، درباره حق شناخت ندارید وآن چنان که در ابطال حق کوشا هستید، براى از میان بردن باطل اقدام نمى کنید!

شرح و تفسیر
گله شدید از دوستان سست عنصر!

از محتواى این خطبه به خوبى استفاده مى شود که امام (علیه السلام) به عنوان رهبر وفرماندهى که از نافرمانى هاى مکرّر و مستمرّ گروهى از لشکر خود سخت رنجیده شده و به روشنى مى بیند که دشمن با مشاهده این حالت هر روز جسورتر مى شود، به نکوهش و سرزنش این گروه از اصحاب و لشکر خود مى پردازد، بلکه بر سر عقل و غیرت آیند و پیش از آن که راه بازگشت به روى آن ها بسته شود، برگردند ودر صفى واحد، شجاعانه دربرابر دشمن بایستند و او را بر سر جاى خود بنشانند.
تعبیرات این خطبه ـ برخلاف آنچه بعضى از ناآگاهان مى پندارند ـ نشان مى دهد که امام (علیه السلام) نهایت مدارا را با این گروهِ سست و بى انضباط به خرج داده، تا آن جا که از مدارا کردن با آنان خسته شده، مى فرماید: «چقدر با شما مدارا کنم؟ همچون مدارا کردن با شتران تازه کار که از سنگینى بار، پشتشان مجروح مى شود، و یا همچون جامه کهنه و فرسوده اى که هرگاه گوشه اى از آن را بدوزند، از سوى دیگر پاره مى شود!»؛ (کَمْ أُدَارِیکُمْ کَمَا تُدَارَى الْبِکَارُ(1) الْعَمِدَةُ(2)،