2. حق طلبان گمراه و باطل گرایان آگاه!
در خطبه مذکور دیدیم که امام (علیه السلام) در مقایسه خوارج با لشکر شام و پیروان معاویه، خوارج را بر آن ها ترجیح مى دهد و چنین استدلال مى فرماید: «خوارج به پندار خود، دنبال حق بودند ولى خطا کردند (و براثر جهل و لجاجت وتعصّب) از حق تجاوز کردند و در طرف افراط قرار گرفتند، ولى معاویه وپیروانش آگاهانه به دنبال باطل رفتند و به آن رسیدند».
این مقایسه مخصوص عصر و زمان آن حضرت نیست؛ بلکه در هر زمانى این دو گروه یافت مى شوند. هم اکنون گروه هایى از دشمنان اسلام را مى شناسیم که آگاهانه به سوى باطل مى روند و کمر به محو اسلام و مسلمین بسته اند؛ از طرفى گروه هایى هستند که خواهانِ حق اند امّا به علل گوناگون به آن نمى رسند؛ آن ها نیز در مقابل مسلمین قرار مى گیرند.
مسلمین نباید هر دو گروه را یکسان بشمرند بلکه در مبارزاتِ خود، اولویّت را باید براى گروه اوّل قائل شوند؛ زیرا دربرابر گروه اوّل ـ که آگاهانه راه فساد وباطل را انتخاب کرده اند ـ راهى جز مبارزه مسلّحانه نیست؛ در حالى که گروه دوم، بیش از هرچیز نیاز به ارشاد و آموزش و کارهاى فرهنگى دارند. به همین دلیل، در میدان «نهروان» پس از بیاناتِ گیراىِ امیرمؤمنان على (علیه السلام) اکثریت قاطعِ خوارجِ نهروان توبه کردند و به سوى حضرت بازگشتند و از «دوازده هزار نفر»، «هشت هزار نفر» در کنار پرچمى که امام علیه السلام براى توبه کاران برافراشته بود گرد آمدند.
* * *