صفحه ٣٨٨

آرى امام (علیه السلام) چنین فرمود: «من ازسوى خدا سپر محکمى دارم که مرا از حوادث (خطرناک) حفظ مى کند، و هنگامى که اجلم فرارسد این سپر الهى از من دور مى شود، و مرا تسلیم حوادث مى کند، در آن هنگام، نه تیر خطا مى رود ونه زخم بهبودى مى یابد»؛ (وَ إِنَّ عَلَىَّ مِنَ اللّهِ جُنَّةً حَصِینَةً، فَإِذَا جَاءَ یَوْمِی انْفَرَجَتْ عَنّی وَ أَسْلَمَتْنِی؛ فَحِینَئِذٍ لاَیَطِیشُ(1) السَّهْمُ(2) وَلاَیَبْرَأُ(3) الْکَلْمُ(4)).
این تعبیر، اشاره به یک واقعیت است و آن این که تا اجلِ نهایى انسان فرانرسد از دنیا نمى رود؛ بنابراین تعیین اجل ازسوى خداوند، به این مفهوم است که اراده او بر این قرار گرفته که فلان کس، تا فلان زمان باقى بماند و بى شک هیچ چیز دربرابر اراده حقّ مقاومت نخواهد کرد. لذا مسئله اجل الهى را مى توان یک سپر محکم دربرابر حوادث دانست. شبیه همین معنا بارها در نهج البلاغه در کلمات قصار آمده است؛ در یک جا مى فرماید: «إنَّ الْأَجَلَ جُنَّةٌ حَصِینَةٌ؛ سرآمدِ زندگى (که ازسوى خدا تعیین شده) سپر محکمى است!».(5)
و در جاى دیگر مى فرماید: «کَفَى بِالْأَجَلِ حَارِسآ؛ سرآمدِ قطعىِ زندگى، براى