معارف بوک

واقع، حالتى جنون آميز پيدا خواهند كرد و دائماً در فكر چك و سفته هستند، حتى در خيابان هم كه راه مى روند، گويى در عالم ديگر سير مى كنند و متوجه خود و اطرافشان نيستند، بلكه همه هوش و حواس و فكر خود را به پول و سرمايه و سودش سپرده اند و ممكن است حالتشان در قيامت هم تحقق عينىِ همين وضع روحى در اين عالم باشد. قرآن با اين تشبيه، مسلمانان را متوجه مى كند كه با دست زدن به رباخوارى، خود را به اين وضع مبتلا نكنند تا عقل و هوش از سر آن ها نرود.
   رباخوارى نزد خداوند تا آن اندازه زشت و ناپسند است كه در بعضى آيات، به منزله كفر و حتى جنگ با خدا معرفى شده است:
(يا اَيُّها الَّذِينَ امَنُواْ لاتَأْكُلُواْ الرِّبا اَضْعافاً مُضاعَفَةً وَاتَّقُوا اللّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ * وَاتَّقُواْ النّارَ الَّتِى اُعِدَّتْ لِلْكافِرِينَ)(1).
اى ايمان داران! چندين برابر ربا نخوريد (يا اموال خود را با گرفتن ربا چندين برابر نكنيد) و از خدا بترسيد، باشد كه رستگار شويد و بترسيد از آتشى كه براى كفّار آماده شده است.
   اين آيه، به دو مطلب اشاره دارد: نخست اين كه رباخوارى سبب تراكم و تمركز ثروت مى شود، بدون كار و زحمت و به طور نامشروع.
   دوم آن كه رباخوار در حكم كافر است.
   در بعضى ديگر از آيات، خداوند قوم يهود را به خاطر رباخوارى نيز به شدّت ملامت و مذمت مى كند كه آنان با آن كه از گرفتن ربا و خوردن مال مردم به باطل و به ناحق، منع شده بودند، ربا مى گرفتند. از اين رو، مستحق نكوهش و مذمتند و اشاره اى نيز به اين دارد كه آنان كه ربا مى خوردند، به ظاهر يهودى بودند و در واقع، كافر بودند و دين يهود را نيز قبول نداشتند.
   تعابيرى كه از آيات نقل كرديم، در برخورد با رباخواران بسيار تند و تهديدآميز بود؛ ولى از همه تعابير، تندتر و تهديد آميزتر آن است كه مى گويد: اگر رباخوارى را ترك نكنيد، در واقع، با خدا و رسول خدا اعلان جنگ داده ايد:
      (فَاِنْ لَمْ تَفْعَلُوا فَأْذَنُوا بِحَرْب مِنَ اللّهِ وَرَسُولِهِ)(2).