معارف بوک

و مرا خبر نكرديد؟ در پاسخ گفت: مى دانستم كه هنگام نماز از منزل بيرون مى آييد، ديگر نخواستم مزاحم شوم؛ قدم زدم تا شما بيرون بياييد.»
   آرى اين از لطيف ترين آداب اسلامى است كه مردان خدا و اولياى الهى، خود را به رعايت آن ملزم مى دانند و شخصيتى اين چنين كه از مراجع تقليد آن دوران بوده اند، مثلا براى دادن شهريه، به منزل شاگرد خود مى روند و حتى در آن جا هم راضى نمى شوند كه با زدن درِ خانه، مزاحم او شوند، بلكه قدم مى زند تا او خود از خانه بيرون بيايد و اين براى ما كه پيرو اين مردان بزرگ هستيم، درس بزرگى است.
   آن چه در اين بخش گفته شد، آدابى بود كه در قرآن به مؤمنان توصيه شده است تا درباره پيغمبر، به آن ها پاى بند باشند؛ اما بايد توجه داشت كه هر چند رعايت آن ها در مورد پيغمبر واجب است؛ ولى مسلماً رعايت آن ها در مورد ديگران هم مطلوب و ارزشمند خواهد بود، به ويژه در مورد كسانى كه امتياز دينى داشته باشند، رعايت آن ها ارزش بيش ترى خواهد داشت و چنان كه قبلا هم اشاره شد، اين گونه آيات دسته دوم نيز، كه در اصل به پيغمبر مربوط مى شوند، قابل تعميم و توسعه هستند و ديگران را هم در بر مى گيرند و چه خوب است كه انسان با همه شخصيت هاى دينى و يا كسانى كه احترامشان به شكلى لازم است، اين گونه آداب را رعايت كند. حتى بعضى از اين آداب، خود به خود و با صرف نظر از اين كه در مورد چه كسانى باشند، رعايتشان مطلوب و نشانه تخلق فرد به اخلاق اسلامى و انسانى است. آهسته و ملايم سخن گفتن، وقت ديگران را نگرفتن و امثال آن ها از آدابى است كه به شهادت وجدان، خود به خود، مطلوب است و بعضى از جمله هاى خود اين آيات نيز گواه بر اين مطلب است. هنگامى كه خداوند مى فرمايد: (اِنَّ اَنْكَرَ الاَْصْواتِ لَصَوْتُ الْحَمِيرِ)(1) تا زشتىِ رعايت نكردن اين ادب اسلامى را گوشزد كند، اين نشان مى دهد كه اين عمل، عمل زشتى است و در مورد هر كس كه باشد، فرق نمى كند. بنابراين، هر چند آيه سوره حجرات در مورد پيغمبر است و توصيه مى كند كه با پيغمبر بلند سخن نگوييد و او را از وراى اتاق ها صدا نزنيد، ولى اين تعبير، زشتىِ اين عمل را نشان مى دهد و رعايت آن، خود به خود، مطلوب و عدم رعايت آن، زشت و ناپسند است و همه زشتىِ آن را در وجدان خود احساس مى كنند.