صفحه ٤٦٦

بعضى از مفسّران نهج البلاغه(1) که شاید تأثیر فشار دادنِ دندان ها را بر روى هم، در استحکام استخوان و عضلات جمجمه باور نمى کردند، این جمله را کنایه از حفظ آرامش قلب و نداشتن اضطراب دانسته اند؛ در حالى که نه چنین خلاف ظاهرى ضرورت دارد و نه تناسب با جمله هاى قبل پیدا مى کند؛ زیرا چیزى جز تکرار نخواهد بود.
در چهارمین دستور مى فرماید: «زره را (با کلاه خود و ساعدبند) کامل کنید!»؛ (وَ أَکْمِلُوا اللَّأْمَةَ).(2)
منظور از «کامل کردن زره» این است که آن را به وسیله «خُود» (کلاه آهنینى که بر سر مى گذاشتند و مانند زره جنبه دفاعى داشت) و «ساعدبند» (ورقه آهنى که به صورت نیم دایره درآمده و به ساعد مى بستند تا دست را دربرابر ضربات تیر ونیزه و شمشیر حفظ کند) کامل کنند.
بعضى از مفسّران نهج البلاغه(3) «لاَمَه» را به هرگونه سلاح جنگى تفسیر کرده اند؛ که به این ترتیب، دستور مورد بحث اشاره به فراهم ساختن سازوبرگ جنگى، به طور کامل است.
در پنجمین دستور مى فرماید: «و شمشیرها را قبل از کشیدن از نیام، تکان دهید! (تا به آسانى از نیام درآید)»؛ (وَ قَلْقِلُوا(4) السُّیُوفَ فِی أَغْمَادِهَا(5) قَبْلَ سَلِّهَا).