صفحه ٤٢٠

به همین دلیل، امام (علیه السلام) در آخرین جمله این فراز، به عنوان یک نتیجه گیرى چنین مى فرماید: «حال که چنین است در این جهان، از این جهان، براى خود زاد و توشه اى برگیرید که فرداى قیامت، خود را با آن حفظ کنید»؛ (فَتَزَوَّدُوا فِی الدُّنْیَا مِنَ الدُّنْیَا مَا تَحْرُزُونَ بِهِ أَنْفُسَکُمْ غَدآ).
امام (علیه السلام) تعبیر بسیار جالبى در این عبارت دارد، مى فرماید: در دنیا، از خودِ دنیا، براى آخرت زاد و توشه برگیرید. اشاره به این که مواهب این جهان مادّى مى تواند در عالم آخرت که مملوّ از معنویّت است کارساز باشد، آن هم در صورتى ممکن است، که انسان از وجود خود، در دنیا بهره گیرد، و پیش از آن که از جهان چشم بربندد، زاد و توشه لازم را فراهم سازد، و همان گونه که زاد وتوشه مسافر در دنیا، او را از خطرِ گرسنگى و مرگ حفظ مى کند، زاد و توشه تقوا نیز انسان را در قیامت از خطرات محشر و عذاب الهى نگاه مى دارد.
در احادیث اسلامى نیز بر این معنا تأکید شده است؛ در حدیثى از امام على بن ابى طالب (علیه السلام) تقوا به عنوان حرز مؤمن معرفى شده، مى فرماید: «اَلتَّقْوَى حِرْزٌ لِمَنْ عَمِلَ بِهَا»(1) و در جایى دیگر، تقوا را به عنوان یک «دژ محکم» و «حصنِ حصین» معرفى فرموده است: «التَّقْوَى حِصْنٌ حَصِینٌ لِمَنْ لَجَأَ إِلَیْهِ»(2) و در جاى دیگر، به عنوان «سپر محکم» توصیف کرده، مى فرماید: «إِلْجَأُوا إِلَى التَّقْوَى فَإِنَّهُ جُنَّةٌ مَنِیعَةٌ».(3)

* * *