معارف بوک

فَجَرْجَرْتُمْ جَرْجَرَةَ الْجَمَلِ(1) الْأَسَرِّ(2)، وَتَثَاقَلْتُمْ تَثَاقُلَ النِّضْوِ(3) الْأَدْبَرِ(4)).
اشاره به این که هم در سخن اظهار ناتوانى کردید و هم در عمل کارى کردید که مایه سرشکستگى شما در دنیا و آخرت بود و دشمن زخم خورده را دربرابر شما جسور ساخت و ضایعات انسانى و مالى شما را افزون کرد.
تشبیه آن ها به حیوانات بیمار، ممکن است اشاره به ضعف فکرى و ناتوانى آن ها در تصمیم گیرى باشد.
زیرا انسان عاقل هرگز به دشمن خود اجازه نمى دهد که این گونه جسورانه به کشورش حمله کند و به هرجا مایل باشد، بدون هیچ گونه مانع و رادع قابل ملاحظه اى ضربه وارد کند.
حضرت در آخرین جمله این خطبه، اشاره به گروه اندکى مى فرماید که دعوتش را لبیک گفتند، ولى در عین حال چنان ترس و وحشتى آن ها را فراگرفته بود که در چهره هایشان نمایان بود، مى فرماید: «سپس گروه اندکى به سوى من آمدند، گروهى مضطرب و وحشت زده و ناتوان که گویى آن ها را به سوى مرگ مى برند در حالى که آن را با چشم خود نظاره مى کنند»؛ (ثُمَّ خَرَجَ إِلَیَّ مِنْکُمْ جُنَیْدٌ(5) مُتَذَائِبٌ(6) ضَعِیفٌ (کَأَنَّمَا یُسَاقُونَ إِلَى الْمَوْتِ وَهُمْ یَنْظُرُونَ)).