صفحه ٦٥

بنابراین، تصوّر این که کسى حیات جاودان داشته باشد، تصوّرى است باطل وبرخلاف قانون قطعى آفرینش. آیه شریفه (کُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوتِ)؛ «هر انسانى چشنده مرگ است»، و از آن بالاتر آیه (کُلُّ شَیءٍ هالِکٌ اِلاَّ وَجْهَهُ)؛ «هرچیزى فانى مى شود جز ذات پاک خدا»؛ از عموماتى است که هیچ استثنایى برنمى دارد وتخصیصى بر آن وارد نمى شود.
بنابراین، ترس از مرگ ترسى است بدون دلیل، و انتظار حیات جاودان انتظارى است بى معنا.
آنچه مهم است این است که آماده مرگ باشیم و از حیات خود، به نحو احسن استفاده کنیم، و مرگ را نه به معناى فناى مطلق، بلکه به معناى انتقال از سراى کوچک و محدودى به جهانى بسیار وسیع و مملوّ از نعمت ها بدانیم، که اگر عملمان پاک باشد، نه مرگ به ما لطمه اى مى زند و نه انتقال از این دنیا ترس ووحشتى دارد. آرى، مهم ایمان و عمل پاک است.

* * *