معارف بوک

شرح و تفسیر
تا آن جا که در توان داریم براى وحدت مى کوشیم
امام (علیه السلام) در این بخش از خطبه که آخرین بخش آن است به سراغ یک جواب منطقى براى بهانه جویان خوارج مى رود، آن هایى که مى گفتند: چرا امام (علیه السلام) تن به حکمیّت داده است؟ چرا ما همچون یاران پیامبر (صلی الله علیه و آله) در صدر اسلام با دشمن تا آخرین نفس نجنگیم؟ آیا پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) هرگز تن به حکمیّت با دشمنان خود داد؟
امام (علیه السلام) در پاسخ، این حقیقت را آشکار مى سازد که زمان ما با زمان پیامبر (صلی الله علیه و آله) بسیار متفاوت است و کسانى که ما با آن ها مى جنگیم، گروهى از مسلمانان فریب خورده اند، در حالى که دشمنان ما در صدر اسلام، کفّار بى ایمان و مشرکان مخالف با اسلام بودند. مى فرماید:
«ما همراه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بودیم و قتل و کشتار (حتى) در میان پدران و فرزندان و برادران و خویشاوندان (که بر ضد اسلام قیام کرده بودند) دور مى زد و در این راه، هر مصیبت و سختى اى پیش مى آمد سبب افزایش ایمان ما وحرکت در راه حق و تسلیم شدن دربرابر فرمان (خدا) و شکیبایى بر درد وسوزش جراحت ها مى شد»؛ (فَلَقَدْ کُنَّا مَعَ رَسُولِ اللهِ (صلی الله علیه و آله)، وَإنَّ الْقَتْلَ لَیَدُورُ عَلَى الاْبَاءِ وَالْأَبْنَاءِ وَالاْخْوَانِ وَالْقَرَابَاتِ، فَمَا نَزْدَادُ عَلَى کُلِّ مُصِیبَةٍ وَشِدَّةٍ إلاَّ إیمَاناً، وَمُضِیاً عَلَى الْحَقِّ، وَتَسْلِیماً لِلْأَمْرِ، وَصَبْراً عَلَى مَضَضِ(1) الْجِرَاحِ).
آرى، در آن زمان ما با قدرت و شدت به دشمن حمله مى کردیم، حتى اگر برادران و بستگان ما در صف آن ها قرار داشتند؛ گرچه مصیبت آن ها بر ما سخت بود اما چون به فرمان خدا انجام مى شد، ایمان ما فزونى مى یافت و دربرابر تمام مصائب و جراحات جنگ صبور و شاکر بودیم.
ولى امروز جریان تغییر یافته، «ما هم اکنون با جماعتى که (ظاهراً) برادران