صفحه ٢١٠

احتمال سوم است که همه جا به عنوان شعار خوارج محسوب مى شد، و در سایه آن فتنه ها وفسادهاى فراوانى کردند و آتش سوزانى در جامعه اسلامى به راه انداختند و درواقع آنان با این شعار اسباب تفرقه و جنگ و خون ریزى و فساد فى الارض را فراهم ساختند و به همین دلیل طرفداران این شعار محکوم به اعدام شدند.
درباره جمله «وَلَوْ کَانَ تَحْتَ عِمَامَتِی هذِهِ» (اگرچه زیر این عمامه من باشد) نیز تفسیرهاى متعددى کرده اند که از همه مناسب تر همان است که اشاره شد وآن این که هر چند این افراد فاسد به خانه من پناه بیاورند و زیر لباس من باشند.

نکته ها
1. از افراط و تفریط بپرهیزید

از مسائلى که امام (علیه السلام) در این خطبه بر آن تأکید مى فرماید، هلاکت و گمراهى گروه افراط گر و تفریط کننده است، گروهى که امام (علیه السلام) را خدا مى پنداشتند که در عصر آن حضرت مى زیستند و به مجازات سختى ازسوى امام (علیه السلام) گرفتار شدند و گروه دیگرى که نعوذ بالله کافرش مى دانستند که آن ها نیز به مجازات سختى گرفتار گردیدند.
افراط و تفریط در همه چیز مذموم و مایه گرفتارى و بدبختى است نه تنها در مسائل اعتقادى، بلکه در مسائل ساده زندگى نیز چنین است؛ سرچشمه افراط وتفریط معمولاً جهل و نادانى و تعصب است.
گروهى از منحرفان در جامعه اسلامى که از پیروى اهل بیت (علیهم السلام) دور ماندند خدا را آن چنان تنزل دادند که در حد جسمانیات شمردند و براى او قیافه اى مانند یک جوان امرد با موهایى پیچیده و مجعد قائل شدند و گروهى دیگر چنان او را از دسترس فکر بشر خارج کردند که گفتند: نه تنها معرفت ذات او براى ما امکان