است، یا ثروتمندى که نعمت خدا را کفران کرده، یا بخیلى که بخل را در اداى حقوق الهى سبب فزونى ثروت شمرده، یا گردن کشى که گوش او براى شنیدن اندرزها کر است، شخص دیگرى را مى بینى؟!
شرح و تفسیر
هشدار درباره فساد اجتماعى
همان گونه که در سند خطبه آمد، برخلاف آنچه در عنوان این خطبه آمده است چیزى در متن آن درباره رعایت عدالت در کیل و وزن مشاهده نمى کنیم واین امر ممکن است به یکى از این دو علّت باشد: یا این که مرحوم سیّد رضى؛ طبق روش گزینشى خود، بخش هایى از خطبه را حذف کرده که بحث کیل و وزن در آن بوده است و یا این که چیزى از خطبه حذف نشده ولى امام (علیه السلام) این خطبه را در شرایطى ایراد کرده است که مفاسد گسترده اى در امر کیل و وزن وکم فروشى و ظلم به مردم در سطح جامعه پدیدار شده بوده و امام (علیه السلام) با توجه به این وضعیت، این خطبه را ایراد کرده تا به متخلّفان هشدار دهد؛ به تعبیر دیگر، شأن ورود خطبه مسئله کیل و وزن بوده هر چند در متن آن با صراحت نیامده است ولى به دلالت التزامى دیده مى شود.
به هر حال امام (علیه السلام) عموم مردم را در این خطبه مخاطب ساخته و هشدارهاى مهمى درباره ناپایدارى دنیا و فساد جامعه مى دهد، مى فرماید: «اى بندگان خدا! شما و آنچه در این دنیا به آن امید دارید مهمانانى هستید براى مدّتى معیّن وبدهکارانى هستید که مورد بازخواست و مطالبه قرار مى گیرید، سرآمدى کوتاه دارید، و اعمالى که (نزد خدا) محفوظ است»؛ (عِبَادَ اللهِ، إنَّکُمْ ـ وَمَا تَأْمُلُونَ مِنْ هذِهِ الدُّنْیَا ـ أَثْوِیَاءُ(1) مُوَجَّلُونَ، وَمَدِینُونَ مُقْتَضَوْنَ: أَجَلٌ مَنْقُوصٌ، وَعَمَلٌ مَحْفُوظٌ).