صفحه ٣٢١

جهان بینى اسلامى که بارها در قرآن و در نهج البلاغه آمده است دنیا را یک گذرگاه، یک پل، یک میدان تمرین، و سرانجام یک بازار تجارت و مقدمه اى براى آخرت که جایگاه اصلى انسان است معرفى مى کند، و اگر با این دیدگاه به دنیا بنگریم همه چیز در نظر ما رنگ دیگرى به خود مى گیرد و ما را از آلودگى به گناه و ظلم و ستم بازمى دارد و به سوى نیکى ها دعوت مى کند.
ولى پیروان مکتب هاى مادى که دنیا و مواهب آن را هدف نهایى خود مى پندارند و از سراى آخرت به کلى غافل اند، آلودگى به گناهان و کشمکش هاى پایان ناپذیر براى جلب اموال و به دست آوردن مقامات ظاهرى در انتظار آن هاست، هرگز آتش جنگ در میانشان فروکش نمى کند و درگیرى ها در میان آنان پایان نمى پذیرد.
و در آخرین جمله این خطبه در یک نتیجه گیرى کوتاه و زیبا و پرمعنا مى فرماید: «اکنون که چنین است، به سرعت آماده کوچ کردن از آن شوید و مرکب ها را براى ترک دنیا آماده کنید»؛ (فَکُونُوا مِنْهَا عَلَى أَوْفَازٍ(1). وَقَرِّبُوا الظُّهُورَ لِلزِّیَالِ(2)).
اشاره به این که: وقت بسیار تنگ است و موانع فراوان، و زمان کوچ کردن کاملاً نامعلوم است، نه تنها پیران، بلکه جوانان نیز باید همیشه به حالت آماده باش باشند. چه بسیار پدران پیر و رنجور و ناتوان ماندند و جوانان سالم ونیرومند رفتند.

نکته
چکیده و نتیجه خطبه
امام (علیه السلام) در این خطبه به نکته هاى مهمّى اشاره مى کند که به طور خلاصه چنین است:

1- «اوفاز» جمع «وفز» بر وزن «نبض» به معناى سرعت گرفتن وعجله کردن و آماده سفرگشتن است.
2- «زیال» به معناى «مفارقت» است و جمله «قرّبوا الظهور للزیال» مفهومش این است که مرکب ها را آماده کنید براى کوچ کردن از دنیا و لازمه آن انجام اعمال صالح و توبه از گناه و اداى حقوق خلق و خالق است.