بخش دوم
وَاللهِ لَوْلا رَجَائِی الشَّهَادَةَ عِنْدَ لِقَائِی الْعَدُوَّ ـ وَلَوْ قَدْ حُمَّ لِی لِقَاوُهُ ـ لَقَرَّبْتُ رِکَابِی ثُمَّ شَخَصْتُ عَنْکُمْ فَلا أَطْلُبُکُمْ مَا اخْتَلَفَ جَنُوبٌ وَشَمَالٌ؛ طَعَّانِینَ عَیَّابِینَ، حَیَّادِینَ رَوَّاغِینَ. إنَّهُ لا غَنَاءَ فِی کَثْرَةِ عَدَدِکُمْ مَعَ قِلَّةِ اجْتِمَاعِ قُلُوبِکُمْ. لَقَدْ حَمَلْتُکُمْ عَلَى الطَّرِیقِ الْوَاضِحِ الَّتی لا یَهْلِکُ عَلَیْهَا إلاَّ هَالِکٌ، مَنِ اسْتَقَامَ فَإلَى الْجَنَّةِ، وَمَنْ زَلَّ فَإلَى النَّارِ!
ترجمه
به خدا سوگند! اگر امیدم به شهادت هنگام برخورد با دشمن نبود ـ اگر چنین توفیقى نصیبم شود ـ مرکب خویش را آماده مى کردم و از شما دور مى شدم، و مادامى که نسیم هاى جنوب و شمال در حرکت اند (هرگز) شما را طلب نمى کردم، چراکه شما بسیار طعنه زن، عیب جو، روى گردان از حق و پرمکر وحیله هستید.
کثرت جمعیّت شما با قلّت اجتماع افکارتان، سودى نمى بخشد (من وظیفه خود را درباره شما انجام دادم:) شما را به راه روشنى واداشتم که جز افراد ناپاک در آن هلاک نمى شوند. آن کس که در این راه استقامت کرد، به بهشت شتافت و آن کس که پایش لغزید (و از جادّه منحرف گردید) به جهنّم واصل شد!
شرح و تفسیر
اگر امید شهادت نداشتم...
امام (علیه السلام) در این بخش که بخش نهایى خطبه است، به شدت مردم کوفه را