صفحه ٥٧٤

الهى و سنّت پیامبر (صلی الله علیه و آله) نزد آن هاست هرجا باشند نورافشانى مى کنند و پرده هاى ظلمانى جهل را مى درند. دوم: حکم آن ها (خواه حکم به معناى داورى باشد و یا حکم به معناى هرگونه دستور و بیان راه حل ها) حکایت از علمشان مى کند، و سکوت پرمعنایشان حکایت از منطق و مقصود آن ها (زیرا در بسیارى از موارد، سکوت، گویاتر از سخن است) و ظاهر آن ها آن قدر آراسته و پاک و خالصانه و مخلصانه است که از درون پاک و خالصشان خبر مى دهد.
سوم: از ویژگى هاى دیگر آن ها این است که هرگز عملشان برخلاف دین نیست ودر تفسیر حقیقت دین، با هم اختلافى ندارند، چراکه علوم همه آن ها از منبع واحدى سرچشمه مى گیرد.
به همین دلیل حقیقت و روح دین و قرآن، در میان آن هاست و همه چیز را از قرآن مى فهمند و همان گونه که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در حدیث ثقلین فرمود: هیچ گاه میان آن ها و قرآن جدایى نمى افتد و تمسّک به این دو مسلمین را از گمراهى و ضلالت مى رهاند.

نکته
هرچیز را از ضدش باید شناخت

راه هاى شناخت حق و باطل بسیار است مهم آن است که انسان تصمیم به شناخت بگیرد و با شجاعت و دقت پیش برود.
یکى از این راه ها همان است که مولا على (علیه السلام) در این خطبه به آن اشاره فرموده و آن استفاده از مطالعه اضداد است. هنگامى که انسان سرنوشت شوم گروهى را مى بیند که در میان انواع اشتباهات و خطاها و بدبختى ها غوطه ورند، به خوبى مى فهمد که راه صحیح از راه آن ها جداست. و اگر مى خواهد در راه حق گام بگذارد باید اصولى را که آن ها بر آن تکیه کرده اند رها کند، ادب را از بى ادبان بیاموزد و عدالت را از ظالمان، و پاکى را از ناپاکان.