معارف بوک

شرح و تفسیر
تضادّ نعمت هاى دنیا
در این بخش از خطبه، امام (علیه السلام) به ناپایدارى دنیا و آفاتى که از هر سو انسان را تهدید مى کند اشاره مى فرماید؛ و در سه جمله کوتاه و پرمعنا، بخش عمده این آفات را بیان کرده، مى فرماید: «اى مردم! شما در این جهان هدفى هستید دربرابر تیرهاى مرگ که یکى بعد از دیگرى به سوى شما پرتاب مى شود، همراه هر جرعه اى، بیم گلوگیر شدن است، و با هر لقمه اى امکان گرفتن راه نفس. به هیچ نعمتى از دنیا نمى رسید جز این که نعمت دیگرى را از دست مى دهید!»؛ (أَیُّهَا النَّاسُ، إنَّمَا أَنْتُمْ فِی هذِهِ الدُّنْیَا غَرَضٌ(1) تَنْتَضِلُ فِیهِ الْمَنَایَا، مَعَ کُلِّ جَرْعَةٍ شَرَقٌ(2)، وَفی کُلِّ أَکْلَةٍ غَصَصٌ(3)! لا تَنَالُونَ مِنْهَا نِعْمَةً إلاَّ بِفِرَاقِ أُخْرَى).
از یک سو به آفات مرگ زا، اعم از آفات فردى مانند انواع بیمارى ها، حمله حیوانات، درگیر شدن با افراد شرور، سقوط از بلندى و مانند آن و آفات جمعى مانند زلزله ها، سیل ها، قحطى ها و جنگ ها اشاره مى کند.
و ازسوى دیگر همراه بودن هر نعمتى را با نقمت، و هر موفقیتى را با مشکلات یادآور مى شود، که ساده ترین آن این است که وقتى انسان آب گوارایى را مى نوشد، ممکن است در مجراى تنفس او وارد شود، و او را خفه کند، و در هنگامى که غذاى لذیذى را مى خورد، ممکن است گلوگیر او گردد، و به مرگش بینجامد.
و ازسوى سوم به تضادّ مواهب مادى دنیا اشاره کرده، مى فرماید: آن ها قابل جمع نیستند، انسان به یکى مى رسد، از دیگرى جدا مى شود، مثلاً از نعمت