صفحه ٥٥٣

و در بخش آخر، آیات بسیارى را که از سرگذشت دردناک اقوام گذشته خبر مى دهد و درس هاى عبرتى را که در آن است یادآورى کرده، مى فرماید : «وچگونگى نابودى اقوام طغیانگر و درو شدنشان به وسیله عقوبت ها و کیفرها را به آن ها نشان داده است»؛ (وَکَیْفَ مَحَقَ(1) مَنْ مَحَقَ بِالْمَثُلاَتِ(2). وَاحْتَصَدَ(3) مَنِ احْتَصَدَ بِالنَّقِمَاتِ).
این احتمال نیز در تفسیر این جمله هاى امام (علیه السلام) وجود دارد که خداوند خود را در کتاب خویش از طریق مجموعه این موارد (آیات قدرت، تخویف از سطوت وسرگذشت دردناک اقوام گنهکار) نشان داده است.

نکته
چگونگى جلوه هاى خدا در قرآن

همان گونه که در جاى جاى کتاب آفرینش در آیات آفاقى و انفسى در آسمان و زمین، در بزرگ ترین منظومه ها و کرات آسمانى، و در کوچک ترین ذرات وجود ما آثار عظمت و قدرت خدا جلوه گر است و به گفته شاعر:

هر گیاهى که از زمین روید *** وحده لا شریک له گوید(4)

و یا به گفته شاعر دیگرى که در حال مکاشفه بود:

مست افتادم و در آن مستى *** به زبانى که شرح آن نتوان
این سخن مى شنیدم از اعضا *** همه، حتى الورید والشریان
که یکى هست و هیچ نیست جز او *** وحده لا اله الا هو(5)