معارف بوک

شرح و تفسیر
تجلى خداوند بر بندگان در قرآن
امام (علیه السلام) در این بخش از خطبه ـ همان گونه که شارح بحرانى بیان کرده ـ نخست اشاره به بعثت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) مى کند و بعد، اهداف بعثت را شرح مى دهد و سپس به وسیله اى که از آن براى وصول به این هدف استفاده کرد، یعنى قرآن مجید اشاره مى فرماید. مى گوید: «خداوند محمّد (صلی الله علیه و آله) را به حق مبعوث کرد تا بندگانش را از پرستش بت ها به عبادت خویش دعوت کند و از اطاعت شیطان به اطاعت خود فراخواند»؛ (فَبَعَثَ اللَّهُ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله)، بِالْحَقِّ لِیُخْرِجَ عِبَادَهُ مِنْ عِبَادَةِ الْأَوْثَانِ إلَى عِبَادَتِهِ، وَمِنْ طَاعَةِ الشَّیْطَانِ إلَى طَاعَتِهِ).
چه تعبیر گویا و زیبا و فشرده اى درمورد هدف بعثت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله)، تعبیرى که بر دو اصل استوار است: نخست، رها کردن عبودیت و پرستش بت ها وتمسّک به توحید در عبادت یعنى عبادت پروردگار، و دوم، رها ساختن از اطاعت شیطان و تمسّک جستن به اطاعت پروردگار.
درست است که اطاعت شیطان نیز نوعى بت پرستى است و بنابراین داخل در مفهوم جمله اوّل یعنى «عِبَادَةِ الاَْوْثَانِ» است ولى تقابل این دو جمله با یکدیگر نشان مى دهد که عبادت، در معناى خاص خود، یعنى پرستش، به کار رفته است ومنظور از اطاعت شیطان، پیروى از فرمان اوست نه پرستش. به هر حال «اَوثَانِ» (بت ها) و شیطان در این دو جمله مفهوم وسیع و گسترده اى دارد که هرگونه معبودى غیر از خدا را شامل مى شود، و شیاطین انس و جن را در بر مى گیرد.
بنابراین تسلیم شدن دربرابر حاکمان ظالم، و اطاعت فرمان آن ها و تن دادن به استعمار و استثمار خودکامگان، و پذیرش قوانین غیر الهى، همه در مفهوم این جمله ها داخل است و هدف بعثت این بود که انسان را از تمام آن ها رهایى بخشد.