انگیزه دیگر براى شکرگزارى این است که انسان همیشه به زیردستان خود نگاه کند و ببیند خداوند چقدر بر او منّت نهاده و چه امکاناتى در اختیار او قرار داده که به دلایل مختلفى به دیگران نداده است، در حدیثى مى خوانیم که امیرمؤمنان على (علیه السلام) در نامه اى که به یکى از اصحاب معروفش حارث هَمْدانى نوشت فرمود: «وَاَکْثِرْ اَنْ تَنْظُرَ اِلى مَنْ فُضِّلْتَ عَلَیْهِ، فَاِنَّ ذلِکَ مِنْ اَبْوابِ الشُّکْرِ; به افراد پایین تر از خود زیاد نگاه کن، که این خود از ابواب شکر است».{1}
این در حالى است که اگر انسان به افراد بالاتر از خود بنگرد به یقین روح ناسپاسى همراه وسوسه هاى شیطانى در او زنده مى شود.
مطالعه برکات و آثار سپاس گزارى که فزونى نعمت و دوام و بقاء آن است، و در بحث هاى گذشته به طور گسترده ذکر شد نیز از انگیزه هاى مهم محسوب مى شود.
براى ایجاد انگیزه هاى شکر در توده مردم نسبت به یکدیگر نیز بهترین راه آن است که افراد قدردان و شکرگزار و کسانى که از خدمات و عطایا و کمک ها خوب استفاده مى کنند مورد تشویق قرار گیرند، تشویق هاى گفتارى، و تشویق هاى رفتارى. حضرت على (علیه السلام) در عهدنامه معروف مالک اشتر خطاب به مالک مى فرماید: «وَلایَکُونَنّ الُْمحسِنُ وَ الْمُسیئُى عِنْدَکَ بِمَنْزَلَة سَواء فَاِنَّ فى ذلِکَ تَزْهیداً لاَِهْلِ الاِْحْسانِ فى الاِْحْسانِ وَ تَدْریباً لاَِهْلِ الاِْسائَةِ عَلَى الاِْسائَةِ; هرگز نباید افراد نیکوکار و بدکار نزد تو یکسان باشند، زیرا این کار سبب مى شود که نیکوکاران در نیکى هایشان بى رغبت شوند، و بدکاران در اعمال بدشان تشویق گردند».{2}
شکر خالق و شکر مخلوق
بى شک شکرگزارى و سپاس، نه تنها در برابر خالق که در برابر مخلوق نیز مطلوب است. کسى که به دیگرى خدمت مى کند و نعمتى در اختیار او مى گذارد و از مواهب خویش به او مى بخشد هر چند انتظار قدردانى و تشکّر نداشته باشد، وظیفه انسانى