معارف بوک

تفسير و جمع بندى
در نخستین آیه مورد بحث خداوند سه گروه را شدیداً مورد تهدید قرار مى دهد منافقان و بیماردلان (اراذل و اوباش هوسباز) و شایعه پراکنان که اگر دست از کارهاى خود یعنى مزاحمت نوامیس مردم و تضعیف روحیه مسلمین و نشر شایعات دروغین درباره زنان پاکدامن برندارند به شدیدترین مجازات گرفتار خواهند شد، مى فرماید:«اگر منافقان و آنها که در دلهایشان بیمارى است و آنها که اخبار دروغ و شایعات بى اساس در مدینه پخش مى کنند دست از کار خود نکشند تو را بر ضد آنها مى شورانیم، سپس نمى توانند جز مدت کوتاهى در این شهر در کنار تو باشند ـ و از همه جا طرد مى شوند ـ و هر جا یافت شوند دستگیر خواهند شد و به قتل مى رسند (لَئِنْ لَمُ یَنْتَهِ الْمُنافِقُونَ وَالَذینَ فى قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَالْمُرْجِفُونَ فى الْمَدینَةِ لَنُغْرِیَنَّکَ بِهِمْ ثُمَ لا یُجاوِرُوُنَکَ فیها اِلاّ قَلیلا ـ مَلْعُونینَ اَیْنَما ثُقِفُوا اُخِذُوا وَقُتِلُوا تَقْتیلا).
این غیرت الهیّه که سبب دفاع شدید از عرض و نوامیس و کیان مسلمین شده است سرمشقى براى همه در مسأله غیرت دینى و ناموسى است و نشان مى دهد که در برابر اراذل و اوباش و منافقان کوردل و بیماردلان نباید بى تفاوت یا خونسرد باشند.
این تعبیر با آنچه از فعل پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله) در تاریخ نقل شده که در این گونه موارد سخت گیر بود و با متخلفان برخورد شدید مى کرد، نشان مى دهد که این مسأله به عنوان یک فضیلت اخلاقى و وظیفه اجتماعى پذیرفته شده است.
تعبیرات سه گانه در آیه بالا (مُنافِقُونَ، الَذینَ فى قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَ اَلْمُرُجِفُونَ) ممکن است همه اشاره به گروه معینى باشد که با انواع کارهاى خلاف به تضعیف مسلمین مى پرداختند، ولى ظاهر آیه، و پاره اى از شأن نزول ها نشان مى دهد که اشاره به سه گروه مختلف است: منافقان با پخش شایعاتى درباره غزوات پیامبر (صلى الله علیه وآله) در مدینه سعى داشتند روحیه مسلمانان را تضعیف کنند، و گروهى از اراذل و اوباش با ایجاد