9ـ در حدیث کوتاه و پر محتوایى امیرمؤمنان على (علیه السلام) مى فرماید: «اَشْرَفُ الْخَلائِقِ اَلْوَفاءُ; وفاى به عهد بهترین خلق و خوى انسان است».{1}
10ـ این بحث را با حدیث مهم دیگرى از رسول خدا (صلى الله علیه وآله) پایان مى دهیم (هر چند احادیث در این زمینه بسیار فراوان است) فرمود: «اِذا نَقَضُوا الْعَهْدَ سَلَّطَ اللّهُ عَلَیْهِمْ عَدُوَّهُمْ; هنگامى که مردم پیمان شکنى کنند خداوند دشمنانشان را بر آنان مسلط مى سازد».{2}
* * *
در روایات بالا حقائق مهمى درباره اهمیت وفاى به عهد و آثار عمیق آن در زندگى فردى و اجتماعى انسان آمده به گونه اى که وفاى به عهد به عنوان «اساس دین» و «نشانه یقین» و «سبب قرب به پیامبر در روز رستاخیز» و «سپر مهم در برابر حوادث اجتماعى» شمرده، اضافه بر این روایات اسلامى تصریح دارد که وفاى به عهد یک قانون جهان شمول است و مسلمان و کافر را در بر مى گیرد. وفاى به عهد سبب «سر بلندى و پیروزى» و پیمان شکنى سبب «محرومیت از الطاف الهى» مى شود.
1- آثار فردی و اجتماعی وفای به عهد
پیش از این نیز گفته شد که تمام پیشرفت هاى علمى و فرهنگى و اقتصادى که نصیب انسان ها شده است مولود زندگى اجتماعى آنها است، تجارب به هم مى پیوندد، افکار به یکدیگر ضمیمه مى شود و صنایع و تمدنها دست به دست هم مى دهند و حرکتى عظیم در جوامع انسانى پدید مى آید.
اگر انسانها جدا از هم مى زیستند طبعاً هر کسى مختصر تجربه زندگى خویش را با خود به گور مى برد و همه افراد دائماً در جا مى زدند نه تحوّلى بود و نه پیشرفتى، نه تمدنى و نه فرهنگى و درست به همین دلیل اسلام بیشترین اهمیت را براى استحکام پیوندهاى اجتماعى قائل شده است و به یقین هر چیزى که کمک به