نیز بر دو قسم است یا موجب فساد است یا موجب صلاح، امام (علیه السلام) آن دو را از هم جدا کرده و آنچه موجب صلاح است قسم سومى شمرده است.
* * *
از مجموع احادیث فوق به خوبى روشن مى شود که در میان اعمال خیر کمتر عملى به اهمیت اصلاح ذات البین است، تا آنجا که ملائکه بر شخص اصلاح کننده درود مى فرستند، و عمل او برتر از نماز و روزه است، و کار او همچون جهاد فى سبیل اللّه است.
بدیهى است اصلاح ذات البین تنها در سطح فرد یا افراد اثر نمى گذارد بلکه سبب انسجام اقشار مختلف جامعه و تحکیم پیوندهاى محبت در میان آنها مى شود. و این اتحاد و انسجام سبب پیروزى و عزّت و اقتدار جامعه اسلامى است.
طرق اصلاح ذات البين
اصلاح در میان مردم یا گروهها و طوایف غالباً کار پیچیده اى است مخصوصاً اگر کینه ها و دشمنى ها ریشه دار و کهنه باشد، به همین دلیل براى رسیدن به آن گاهى باید راه طولانى پیمود واز نکات و دقایقى بهره گرفت، و با روان شناسى و روان کاوى آشنا بود و به یقین رعایت اصول ذیل، براى رسیدن به این مقصود مفید و مؤثر است:
1ـ پیدا کردن ریشه هاى اختلاف و نفاق ـ چرا که تا انسان ریشه ها را نشناسد درمان نتیجه ها مشکل است، و اگر اختلافات ریشه یابى شود و انسان به سراغ نابودکردن ریشه هاى اختلاف برود زودتر موفق خواهد شد.
2ـ شتابزدگى اصلاح ذات البین در بسیارى از مواقع، نتیجه معکوس دارد به خصوص اگر اختلافات عمیق و ریشه دار باشد، در این گونه موارد باید جهات اختلاف را بررسى کرد و گاه تحت شماره روى کاغذ آورد، سپس به حل یک یک آنها پرداخت، و به هر یک از دو طرف امتیازى داده شود، و تعادلى برقرار گردد، و کار به اصلاح بیانجامد.