صفحه ٣٥٣

بریزد، و خود برتر بینى را اشباع کند.
4ـ ضعف ایمان نیز یکى از عوامل بسیارى از صفات رذیله و از جمله تفتیش در حال دیگران است، زیرا انسان ضعیف الایمان احترامى براى ایمان و حیثیت دیگران قائل نیست، و به آسانى به حریم زندگى خصوصى آنها تجاوز مى کند و از بین بردن آبروى مسلمانان آبرومند براى او مسأله مهمى محسوب نمى شود، همان گونه که در احادیث گذشته در کلام پیغمبر اکرم (صلى الله علیه وآله) خواندیم که این گونه افراد را به عنوان «یا مَعْشَرَ مَنْ آمَنَ بِلسانِهِ وَ لَمْ یَدْخُلِ الاِْیمانُ فى قَلْبِهِ; اى گروهى که به زبان ایمان آورده اید، ولى ایمان در دل شما وارد نشده» خطاب مى فرماید.

استثنائات
به دنبال بحث هاى گذشته این سوال مطرح مى شود که آیا تجسّس در تمام موارد به عنوان یک عمل ضد اخلاقى ممنوع و حرام شمرده مى شود و یا موارد و استثنائاتى هم دارد، همه کشورهاى دنیا اعم از اسلامى و غیر اسلامى داراى سازمان هاى وسیع اطلاعاتى هستند که گاه تمام زندگى افراد را مورد تجسّس قرار مى دهند، و سعى در کشف اسرار آنها دارند، موارد دیگرى که تجسّس و تفتیش از نظر عقلاى جهان نه تنها ممنوع نیست بلکه لازم شمرده مى شود نیز وجود دارد.
در پاسخ این سوال باید گفت که این اصل کلى نیز مانند بسیارى از اصول دیگر استثنائات غیر قابل انکارى دارد از جمله:

1ـ سازمان هاى اطلاعاتى
هر حکومتى وظیفه دارد کشورش را از شرّ توطئه هاى دشمنان بیرونى و درونى و جاسوسان دشمن حفظ کند. بى شک اگر مدیران جامعه بخواهند در برابر هر پیش آمدى با حسن ظن برخورد کنند به زودى گرفتار عواقب دردناک توطئه هاى منافقان داخلى و دشمنان خارجى خواهند شد، زیرا نقشه هاى آنان بسیار مرموز، و افراد آنها کاملا ظواهر را حفظ مى کنند، و جز با تفتیش و تجسّس دقیق امکان