بعضى از پیامدهاى سوء آن نیز اشاره گردیده است، و اگر در مذمت این صفت نکوهیده جز بعضى از این آیات نبود کفایت مى کرد تا چه رسد به این آیات متعدد و روایات بیشترى که در بحث آینده خواهد آمد.
سوء ظن در روايات اسلامى
نکوهش از سوء ظن به عنوان یکى از بدترین و زشت ترین رذائل اخلاقى در روایات اسلامى بازتاب گسترده اى دارد. به عنوان نمونه به روایات زیر توجه فرمایید:
1ـ در حدیثى از پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله) مى خوانیم: «اِیّاکُمْ وَ الظَّنُّ فَاِنَ الْظَنَّ اَکْذَبُ الْکِذْبِ; از گمان بد بپرهیزید که گمان بد، بدترین نوع دروغ است».{1}
2ـ در حدیث دیگرى از همان حضرت مى خوانیم: «اَنَّ اللّهَ حَرَّمَ مِنَ الْمُسْلِمِ دَمَهُ وَ مالُهُ وَ عِرْضُهُ وَ اَنْ یَظُنَّ بِهِ السُّوءِ; خداوند خون و مال و آبروى مسلمانان را بر یکدیگر حرام کرده و همچنین گمان بد درباره آنها».{2}
3ـ در حدیث تکان دهنده اى از على (علیه السلام) مى خوانیم: «لا اِیْمانَ مَعَ سُوءِ ظَنٍّ; کسى که سوء ظن دارد ایمان ندارد».{3}
این تعبیر ممکن است اشاره به سوءالظن نسبت به مردم یا نسبت به خدا و یا هردو بوده باشد.
4ـ در حدیث دیگرى از همان حضرت مى خوانیم: «اِیّاکَ اَنْ تُسِیىءَ الظَنَّ فَاِنَّ سُوءَالظَّنِ یُفْسِدُ الْعِبادَةَ وَ یُعَظِّمُ الْوِزْرَ; از سوء ظن بپرهیز چرا که سوء ظن عبادت را فاسد، و پشت انسان را از بار گناه سنگین مى کند».{4}
5ـ در حدیث دیگرى از امیرمؤمنان على (علیه السلام) مى خوانیم: «سُوءُ الظَّنِ بِالُْمحْسِنِ شَرُّالاِْثْمِ وَ اَقْبَحُ الظُّلْمِ; بدگمانى نسبت به افراد نیکوکار بدترین گناه و زشت ترین ستمگرى است».{5}