معارف بوک

در اینجا نکات مهمى است که باید به تحلیل آنها پرداخت:

پيامدها و آثار شوم سوء ظن
گسترش دامنه سوء ظن در جوامع بشرى، آثار بسیار زیانبار و نامطلوبى دارد که به طور اجمال بر کسى پوشیده نیست، ولى در توضیح آن، جهات ذیل قابل توجه است:
الف) از میان رفتن «اعتماد» که مهمترین سرمایه جامعه است، به خاطر گسترش سوء ظن از مهمترین آثار سوء این رذیله اخلاقى مى باشد که در اخبار گذشته نیز به آن اشاره شده بود، از جمله این که مى فرمود: «بدترین مردم کسى است که به خاطر سوءظن به هیچ کس اعتماد ندارد، و به خاطر اعمال بدش کسى به او اعتماد نمى کند».
در جامعه اى که بى اعتمادى حکمفرما است، همدلى، همکارى و تعاون وجود ندارد و آثار و برکات زندگى دسته جمعى از میان مى رود.
در حدیثى از امام على (علیه السلام) مى خوانیم: «مَنْ سائَتْ ظُنُونُه اِعْتَقَدَ الْخِیانَةَ بِمَنْ لا یَخُونُه; کسى که بدگمان باشد نسبت به کسى که به او خیانتى نکرده بدبین مى شود و او را خائن مى پندارد».{1}
ب) سوءظن آرامش جامعه را بر هم مى زند، همان گونه که آرامش روح صاحبان این رذیله اخلاقى را بر هم مى زند، کسى که سوءظن دارد، از همه وحشت دارد و گاه تصور مى کند که همه بر ضد او گام بر مى دارند و دائماً باید حالت دفاعى به خود بگیرد.
ج) اضافه بر این در بسیارى از موارد به دنبال سوءظن خود حرکت مى کند و حادثه مى آفریند، و گاه حتى به خون ریزى منتهى مى شود. مخصوصاً در مواردى که افراد، سوءظنّى به نوامیس خود پیدا کنند، یا گمان کنند که دیگران در پى اموال یا