صفحه ٢٦٠

وفادارى را یکى از نشانه هاى نیکان و پاکان مى شمرند مى فرماید: «بِحُسْنِ الْوَفاءِ یُعْرَفُ الاَْبْرارُ; نیکان را به وسیله حسن وفادارى مى توان شناخت».{1}
جهل و بى خبرى و غفلت از آثار شوم پیمان شکنى درباره فرد و جامعه، یکى دیگر از عوامل تن در دادن به این رذیله اخلاقى است درست مانند کسى که غذاى به ظاهر شیرین اما در باطن مسموم به زهر کشنده را با میل و اشتها مى خورد و از عاقبت کار خبر ندارد.
آنها که از عقل و خرد بیشترى بهره مندند و آثار نیک وفادارى و زیانهاى پیمان شکنى را به خوبى درک مى کنند هرگز از آن فضیلت اخلاقى دست بر نمى دارند و به این صفت رذیله تن در نمى دهند چنانکه امیرمؤمنان على(علیه السلام)مى فرماید: «اَلْوَفاءُ حِلْیَةُ الْعَقْلِ وَ عَنْوانُ النُّبْلِ; وفادارى زینت خرد و بیانگر نجابت و فضیلت آدمى است».{2}

طرق درمان پیمان شکنی
از آنچه در بحث گذشته (بحث انگیزه ها) آمد هم طرق به دست آوردن فضیلت اخلاقى وفادارى را مى توان شناخت و هم راههاى درمان ناپایبندى به عهد و پیمان را.
افراد پیمان شکن اگر واقعاً در صدد اصلاح خویش برآمده باشند باید قبل از هر چیز به تقویت پایه هاى ایمان خویش بپردازند چرا که دانستیم پیمان شکنى از آثار ضعف ایمان و یا فقدان آن است اگر سطح معرفت آنها درباره خداوند بالا برود و همه چیز را به دست با کفایت او بدانند هرگز براى تحصیل مال و مقام و جاه و جلال دست به دامن این صفت رذیله نمى زنند.
همچنین اگر در آثار شوم آن مطالعه کنند که این کار گرچه در کوتاه مدت ممکن است سودى به همراه داشته باشد ولى در دراز مدت سبب سرشکستگى و