معارف بوک

جدا سازد. همان گونه که ساختن یک سدّ مفید براى ذخیره آب ممکن است دهها سال طول بکشد اما ویران کردن آن با مواد منفجره در چند ساعت امکان پذیر است. این سخن را با حدیثى از امام صادق (علیه السلام) پایان مى دهیم فرمود: «اَلساعِى قاتِلُ ثَلاثَة قاتِلُ نَفْسِهِ وَ قاتِلُ مَنْ یُسْعى بِهِ وَ قاتِلُ مَنْ یُسْعى اِلَیْهِ; سعایت کننده هم قاتل خویشتن است، و هم قاتل کسى است که بر ضد او سعایت مى کند و هم قاتل کسى است که درنزد وى از دیگرى سعایت کرده است».{1}
بسیار مى شود که سعایت نسبت به کسى در نزد شاهان و امراء واقعاً سبب قتل او مى گردد، و در چنین صورتى سعایت کننده نیز قاتل خویشتن در پیشگاه خدا محسوب مى شود و کسى که نزد او سعایت شده است به خاطر عدم تحقیق کافى، گویى به دست سعایت کننده به قتل رسیده است چون بى گناهى را کشته است.
توجه به این نکته لازم است که جمعى از بزرگان سعایت و نمامى را به یک معنى دانسته اند، در حالى که ممکن است فرقى در میان آن دو باشد (هر چند بسیار قریب الافق هستند) نمامى و سخن چینى آن است که میان دو دوست یا دو خویشاوند یا دو همکار را جدایى بیندازد ولى سعایت این است که نزد شخص بزرگى بدگویى از کسى کند و کار او یا جان او را به خطر بیندازد. لذا سعایت در بسیارى از روایات به عنوان سعایت نزد سلطان و مانند آن به کار رفته است.
اما نزدیک بودن افق هر دو معنى، سبب شده که تحت یک عنوان ذکر شود.

انگيزه هاى سخن چينى
این صفت رذیله مانند صفات دیگر پیوند ناگسستنى با بسیارى از رذائل اخلاقى دارد، از جمله آن ها حسد است، زیرا شخص حسود که نمى تواند آرامش زندگى دیگران را تحمل کند و از این که دوستان دست به دست هم دادند و کارهاى خود را به سرعت پیش مى برند، یا خانواده ها و همسران که پیوند محبت قوى با هم دارند