معارف بوک

عِرْضِ اَخیْه کانَ لَهُ حِجاباً مِن النّارِ; کسى که از آبروى برادرش دفاع کند حجابى از آتش دوزخ براى او خواهد بود».{1}
ولى از مجموع این روایات وجوب دفاع استفاده نمى شود، بلکه نهایت امر، استحباب مؤکّد مى توان استفاده کرد، زیرا تعبیر به مخذول کردن که در چند روایت آمده بیش از این نمى رساند که خدا دست از یارى چنین کسى بر مى دارد (چرا که خذلان به معنى ترک نصرت و یارى است) همچنین وعده ثواب بهشت یا نجات از دوزخ که در روایات آمده است آن هم دلیل بر وجوب نخواهد بود، ولى تعبیرى که در روایت دوم آمده است که مانند گناه غیبت کننده براى او مى نویسند دلیل بر وجوب دفاع است، ولى در آن حدیث این گناه در مورد کسى ذکر شده که نه فقط دفاع نمى کند بلکه از غیبت برادر مسلمانش خوشحال هم مى شود.
به هر حال خواه دفاع در برابر غیبت برادر مسلمان واجب باشد و خواه مستحب مؤکّد، یکى از وظایف حسّاس اسلامى است. و اگر جنبه نهى از منکر به خود بگیرد به یقین واجب است.

4- غیبت مردگان چه حکمی دارد؟
گاه تصوّر مى شود که مفهوم غیبت و همچنین روایاتى که درباره غیبت وارد شد ناظر به افراد زنده است و مردگان را شامل نمى شود، بنابراین غیبت کردن پشت سر مرده اشکالى ندارد، ولى این اشتباه بزرگى است زیرا طبق روایات اسلامى: «حُرْمَةُ الْمِیِّتِ کَحُرمَتِهِ وَ هُوَ حَىٌّ; احترام مرده مسلمان همچون احترام زنده او است».{1} بلکه مى توان گفت غیبت مرده از جهاتى زشت تر و ناپسندتر است، زیرا زندگان ممکن است روزى غیبت را بشنوند و به دفاع از خود برخیزند، ولى مرده هرگز قادر به دفاع از خود نیست، به علاوه شخص غیبت کننده ممکن است افراد زنده را ببیند و از آنها حلیّت بطلبد ولى در مورد مردگان این مطلب هرگز صدق نمى کند.